Fjalori i Kimise - A
ACETIK
Që ka të bëjë me acidin e uthullës ose me prodhimin e
tij, uthullor. Acid acetik acidi i uthullës.
ACETILEN
Gaz pa ngjyrë i përbërë nga karboni e hidrogjeni, që
digjet me një dritë të bardhë të fortë e që përdoret për
ngjitje, për ndriçim etj. Llambë me acetilen. Ngjitje me
acetilen.
ACETON
Lëng i pangjyrë e i avullueshëm, me erë të fortë si të
eterit, që përdoret për prodhimin e lëndëve
shpërthyese, të mëndafshit artificial etj. dhe si tretës
për ngjitjet. Ngjit (tret) me aceton. Pastroj me aceton.
ACID
Bashkim kimik, zakonisht i lëngshëm, me shije të thartë
e me veti gërryese, që përmban hidrogjen dhe që me
metalet jep kripëra; thartor. Acid sulfurik (borik,
acetik...). Acid yndyror (organik ...). Acid i fortë (i
holluar). Acid akumulatorësh.
ACID
Që përmban acid; që ka vetitë e acidit; thartor. Kripëra
acide. Toka acide. Shkëmb acid.
ACIDIM
Veprimi sipas kuptimeve të foljes acidoj
Acidimi i tokave. Ruajtja me acidim.
ACIDOHET
Kthehet në acid.
ACIDOJ
Kthej në acid; thartoj; përpunoj me acid. Acidoj pëlhurat.
AKRILIK
1. Acid akrilik: acidi i pangopur më i thjeshtë, i
lëngshëm, pa ngjyrë dhe me erë të fortë si të uthullës.
2. Që përmban acid akrilik; që prodhohet
ose që përpunohet me acid akrilik. Rrëshirat akrilike.
Lesh akrilik. Fije akrilike.
ALKAL
Lëndë e tretshme në ujë, me veti të ngjashme me ato të
sodës a të potasit, që del nga bashkimi i kripës me acid
dhe që gjendet edhe në hirin e bimëve të djegura. Alkal
i lirë. Alkal mineral potas. Alkal i zi.
ALKOOL
Bashkime organike, që dalin nga
hidrokarburet duke zëvendësuar një a disa atome të
hidrogjenit me grupin prej një atomi oksigjeni e një
hidrogjeni. Alkool parësor (dytësor). Alkool druri.
bised. Pije e fortë dehëse. Dëmet e alkoolit.
Pi alkool.
ALUMIN
Metal i bardhë si argjendi, i lehtë e i butë, që përdoret
në industri, për tela, për enë, për ndërtimin e
aeroplanëve etj. (simboli Al). Enë (lugë) alumini. Tel
(fletë) alumini. Uzinë alumini.
AMALGAMË
Lidhje e zhivës me një metal tjetër; përzierje e
disa metaleve të shkrira në zhivë. Amalgamë plumbi
(argjendi, kallaji).
AMIDON
Lëndë në trajtë kokrrizash, që grumbullohet në farat e
drithërave e të bishtajoreve, në patatet etj. dhe nxirret
prej tyre si niseshte.
AMON
Grup i përbërë nga azoti dhe hidrogjeni, që nuk gjendet
i lirë, por hyn në përbërjen e shumë kripërave, të cilat
përdoren gjerësisht në teknikë e në bujqësi.
Nitrat amoni. Sulfat amoni.
AMONIAK
Gaz pa ngjyrë, me erë të keqe e të fortë, i cili del nga
bashkimi i azotit me hidrogjenin; tretësira e këtij gazi në
ujë. Tretësirë amoniaku. Era e amoniakut. Thith
amoniak.
AMONIAKOR
Që përmban amoniak; që prodhohet me anën e
amoniakut. Ujë (gaz) amoniakor. Plehra amoniakore.
ANHIDRID
Oksid, i cili kur bashkohet me ujë jep një acid. Anhidrid
karbonik (sulfurik).
ANILINË
Lëng i helmet i pangjyrë dhe me erë të keqe, që nxirret
nga katrani dhe që përdoret për përgatitjen e bojërave,
të barnave etj. Bojë aniline.
ANTIMON
Metal i brishtë me ngjyrë si të argjendit, që përdoret në
teknikë dhe në mjekësi, zakonisht në lidhje me metale
të tjera (simboli Sb).
AR
Metal i rrallë e i çmuar, me ngjyrë të verdhë, që
është i butë e punohet mirë dhe që përdoret për të
bërë sende zbukurimi, monedha etj. ose si masë e
vlerave; flori (simboli Au). Ar i pastër (i kulluar). Shufër
ari. Monedhë ari. Medalje (unazë, kupë... ) ari. Fill ari.
Minierë ari. Ngjyrë ari. I larë me ar.
ARGON
Element kimik, gaz i plogët, i rrallë, pa ngjyrë e pa erë,
që gjendet në ajrin e atmosferës dhe që përdoret
zakonisht për mbushjen e llambave elektrike (simboli
A). Llamba me argon.
ARGJEND
Metal i rrallë e i çmuar, me ngjyrë të bardhë të
shkëlqyer, që punohet lehtë dhe që përdoret për të
bërë sende zbukurimi, monedha, enë etj. (simboli Ag).
Argjend i pastër. Kupë (lugë) argjendi. Monedhë
argjendi. Medalje argjendi. Fill argjendi. Punime argjendi.
I larë me argjend. Ngjyrë argjendi.
ARSENIK
1. Element kimik i fortë, me ngjyrë të përhimët e me
shkëlqim metalik dhe me veti helmuese, që gjendet në
natyrë në shumë minerale (simboli As).
2. Lëndë shumë e helmet, e përbërë nga ky trup i
thjeshtë dhe nga oksigjeni, që përdoret në bujqësi, në
industri, në mjekësi etj.; bar minjsh. Arseniku i plumbit.
ASNJANËS
Që nuk jep as reaksion acid, as reaksion bazik.
Kripë asnjanëse. Tretësirë asnjanëse.
ASNJANËSIM
Veprimi sipas kuptimeve të foljes asnjanës.
Asnjanësimi i acidit me një bazë.
ASNJANËSOJ
heq vetitë acide me anë të reaksionit me një
bazë ose anasjelltas. Asnjanësoj një tretësirë
AZOT
Element kimik, gaz pa ngjyrë e pa erë, që përbën
pjesën më të madhe të ajrit; nitrogjen (simboli N). Azot
i lëngshëm. Azoti i ajrit. Përbërjet e azotit.
AZOTIK
Që përmban azot, që ka në përbërje azot. Pleh azotik.
Lëndë azotike. Acid azotik.
Fjalori i Kimise - A
ACETIK
Që ka të bëjë me acidin e uthullës ose me prodhimin e
tij, uthullor. Acid acetik acidi i uthullës.
ACETILEN
Gaz pa ngjyrë i përbërë nga karboni e hidrogjeni, që
digjet me një dritë të bardhë të fortë e që përdoret për
ngjitje, për ndriçim etj. Llambë me acetilen. Ngjitje me
acetilen.
ACETON
Lëng i pangjyrë e i avullueshëm, me erë të fortë si të
eterit, që përdoret për prodhimin e lëndëve
shpërthyese, të mëndafshit artificial etj. dhe si tretës
për ngjitjet. Ngjit (tret) me aceton. Pastroj me aceton.
ACID
Bashkim kimik, zakonisht i lëngshëm, me shije të thartë
e me veti gërryese, që përmban hidrogjen dhe që me
metalet jep kripëra; thartor. Acid sulfurik (borik,
acetik...). Acid yndyror (organik ...). Acid i fortë (i
holluar). Acid akumulatorësh.
ACID
Që përmban acid; që ka vetitë e acidit; thartor. Kripëra
acide. Toka acide. Shkëmb acid.
ACIDIM
Veprimi sipas kuptimeve të foljes acidoj
Acidimi i tokave. Ruajtja me acidim.
ACIDOHET
Kthehet në acid.
ACIDOJ
Kthej në acid; thartoj; përpunoj me acid. Acidoj pëlhurat.
AKRILIK
1. Acid akrilik: acidi i pangopur më i thjeshtë, i
lëngshëm, pa ngjyrë dhe me erë të fortë si të uthullës.
2. Që përmban acid akrilik; që prodhohet
ose që përpunohet me acid akrilik. Rrëshirat akrilike.
Lesh akrilik. Fije akrilike.
ALKAL
Lëndë e tretshme në ujë, me veti të ngjashme me ato të
sodës a të potasit, që del nga bashkimi i kripës me acid
dhe që gjendet edhe në hirin e bimëve të djegura. Alkal
i lirë. Alkal mineral potas. Alkal i zi.
ALKOOL
Bashkime organike, që dalin nga
hidrokarburet duke zëvendësuar një a disa atome të
hidrogjenit me grupin prej një atomi oksigjeni e një
hidrogjeni. Alkool parësor (dytësor). Alkool druri.
bised. Pije e fortë dehëse. Dëmet e alkoolit.
Pi alkool.
ALUMIN
Metal i bardhë si argjendi, i lehtë e i butë, që përdoret
në industri, për tela, për enë, për ndërtimin e
aeroplanëve etj. (simboli Al). Enë (lugë) alumini. Tel
(fletë) alumini. Uzinë alumini.
AMALGAMË
Lidhje e zhivës me një metal tjetër; përzierje e
disa metaleve të shkrira në zhivë. Amalgamë plumbi
(argjendi, kallaji).
AMIDON
Lëndë në trajtë kokrrizash, që grumbullohet në farat e
drithërave e të bishtajoreve, në patatet etj. dhe nxirret
prej tyre si niseshte.
AMON
Grup i përbërë nga azoti dhe hidrogjeni, që nuk gjendet
i lirë, por hyn në përbërjen e shumë kripërave, të cilat
përdoren gjerësisht në teknikë e në bujqësi.
Nitrat amoni. Sulfat amoni.
AMONIAK
Gaz pa ngjyrë, me erë të keqe e të fortë, i cili del nga
bashkimi i azotit me hidrogjenin; tretësira e këtij gazi në
ujë. Tretësirë amoniaku. Era e amoniakut. Thith
amoniak.
AMONIAKOR
Që përmban amoniak; që prodhohet me anën e
amoniakut. Ujë (gaz) amoniakor. Plehra amoniakore.
ANHIDRID
Oksid, i cili kur bashkohet me ujë jep një acid. Anhidrid
karbonik (sulfurik).
ANILINË
Lëng i helmet i pangjyrë dhe me erë të keqe, që nxirret
nga katrani dhe që përdoret për përgatitjen e bojërave,
të barnave etj. Bojë aniline.
ANTIMON
Metal i brishtë me ngjyrë si të argjendit, që përdoret në
teknikë dhe në mjekësi, zakonisht në lidhje me metale
të tjera (simboli Sb).
AR
Metal i rrallë e i çmuar, me ngjyrë të verdhë, që
është i butë e punohet mirë dhe që përdoret për të
bërë sende zbukurimi, monedha etj. ose si masë e
vlerave; flori (simboli Au). Ar i pastër (i kulluar). Shufër
ari. Monedhë ari. Medalje (unazë, kupë... ) ari. Fill ari.
Minierë ari. Ngjyrë ari. I larë me ar.
ARGON
Element kimik, gaz i plogët, i rrallë, pa ngjyrë e pa erë,
që gjendet në ajrin e atmosferës dhe që përdoret
zakonisht për mbushjen e llambave elektrike (simboli
A). Llamba me argon.
ARGJEND
Metal i rrallë e i çmuar, me ngjyrë të bardhë të
shkëlqyer, që punohet lehtë dhe që përdoret për të
bërë sende zbukurimi, monedha, enë etj. (simboli Ag).
Argjend i pastër. Kupë (lugë) argjendi. Monedhë
argjendi. Medalje argjendi. Fill argjendi. Punime argjendi.
I larë me argjend. Ngjyrë argjendi.
ARSENIK
1. Element kimik i fortë, me ngjyrë të përhimët e me
shkëlqim metalik dhe me veti helmuese, që gjendet në
natyrë në shumë minerale (simboli As).
2. Lëndë shumë e helmet, e përbërë nga ky trup i
thjeshtë dhe nga oksigjeni, që përdoret në bujqësi, në
industri, në mjekësi etj.; bar minjsh. Arseniku i plumbit.
ASNJANËS
Që nuk jep as reaksion acid, as reaksion bazik.
Kripë asnjanëse. Tretësirë asnjanëse.
ASNJANËSIM
Veprimi sipas kuptimeve të foljes asnjanës.
Asnjanësimi i acidit me një bazë.
ASNJANËSOJ
heq vetitë acide me anë të reaksionit me një
bazë ose anasjelltas. Asnjanësoj një tretësirë
AZOT
Element kimik, gaz pa ngjyrë e pa erë, që përbën
pjesën më të madhe të ajrit; nitrogjen (simboli N). Azot
i lëngshëm. Azoti i ajrit. Përbërjet e azotit.
AZOTIK
Që përmban azot, që ka në përbërje azot. Pleh azotik.
Lëndë azotike. Acid azotik.
Fjalori i Kimise - A
No comments:
Post a Comment