Fjalori i Fizikës T - TH -U

Fjalori i Fizikës T - TH -U

TEJPËRCJELLSHMËRI
Humbja e plotë ose e pjesshme e qëndresës së disa
metaleve në temperatura të caktuara shumë të ulëta.
Tejpërcjellshmëria e metaleve.

TEMPERATURË
1. Shkalla e nxehtësisë që ka një trup ose një lëndë në
një kohë të caktuar; shkalla e nxehtësisë së atmosferës
në një vend dhe në një kohë të caktuar; nxehtësia a
ftohtësia që kanë trupat si veti të tyre.
2. Temperatura absolute. shkallë nxehtësie, që merr
si fillim a si zero temperaturën —273°C.

TENSION
Shtypje ose tendosje në një trup a në një lëndë
për shkak të një force të jashtme, të nxehtësisë etj.; të
qenët e një trupi a të një lënde në gjendje shtypjeje ose
tendosjeje; forca a madhësia e kësaj shtypjeje ose
tendosjeje. Tension sipërfaqësor. Tension i madh (i
vogël). Tensioni i avullit (i gazit) forcë që ushtron avulli
(a gazi) mbi të gjitha pikat e enës ku ndodhet, forca që
ushtron ai mbi sipërfaqen e enës. Forca të tensionit.
Është në gjendje tensioni.

TERMODINAMIKË
Degë e fizikës që studion ligjet e shndërrimit të
nxehtësisë në forma të tjera të energjisë, si edhe
dukuritë që lidhen me ndikimin e saj në vetitë fizike të
trupave. Ligjet e termodinamikës.

TËRHEQJE
Rëndesë forca tërheqëse e një trupi a grimce.
Tërheqja molekulare. Ligji i tërheqjes. Forca tërheqjeje.
Fusha e tërheqjes. Qendra e tërheqjes.

TKURRËS
Që bën të zvogëlohet vëllimi i një trupi pa i ndryshuar
natyrën, që tkurr; kund. bymyes. Veprim tkurrës. Forcë
tkurrëse.

TKURRSHMËRI
Vetia e një trupi që mund të tkurret, të qenët i
tkurrshëm; kund. bymyeshmëri. Tkurrshmëria e trupave.

TOKËZOJ
Lidh një makinë elektrike, një aparat, një tel,
rrufepritësin etj. me tokën me anë të një përcjellësi për
të shkarkuar rrymën e tepërt elektrike; lidh me tokën
radion për të forcuar marrjen. Tokëzoj antenën. Tokëzoj
makinën larëse (frigoriferin, aparatin).

TRAJEKTORE
Vija që përshkon një pikë lëndore kur lëvizë në
hapësirë. Trajektore e lakuar (e përkulur). Trajektore
drejtvizore

TRANSISTOR
Pajisje elektronike me përmasa të vogla,
që përbëhet nga tri pjesë gjysmëpërçuese dhe që
përdoret për të përforcuar rrymën elektrike, për të
përftuar lëkundje elektrike dhe për qëllime të tjera.
Aparat me transistorë.

TRUP
Çdo qenie, send, lëndë a pjesë e saj, me tipare e
me veti të ndryshme dhe në trajta të ndryshme, që zë
një vend të caktuar në hapësirë; send lëndor. Trup i
ngurtë (i lëngët, i gaztë). Trup i thjeshtë (i përbërë).
Trup i lehtë (i rëndë). Trupat qiellorë planetët, yjet.
Trupat organikë (joorganikë). Trup elastik (plastik).
Trup i metaltë. Trup i huaj diçka e jashtme që na hyn në
sy, në vesh a në organizëm. Trup i lirë trup që lëviz në
hapësirë kur nuk vepron asnjë forcë mbi të. Lëvizja e
trupave. Pesha e trupave. Vetitë e trupave.

TRYS
Shtyp një trup të ngurtë, të lëngët ose të gaztë, e ngjesh
duke i zvogëluar vëllimin. Trys lëngjet. Trys avujt (ajrin, gazin).

TRYSNI
Forca e shtypjes që ushtron një trup i ngurtë, i
lëngët a i gaztë me peshën, ose me forcën e tij mbi një
trup tjetër; shtypje, presion. Trysnia e trupit (e ujit, e
gazit). Trysnia e ajrit. Forca e shtypjes prej një kilogrami
në çdo centimetër katror që ushtron ajri mbi sipërfaqen
e tokës. Trysnia e gjakut.

TUFË
Grumbull drejtëzash ose rrezesh që dalin
nga një pikë a nga një burim dhe që zgjaten në një
drejtim të caktuar. Tufë drejtëzash. Tufë drite. Tufë rrezesh.

THJERRË
rup i tejdukshëm, me dy faqe të përkulura (nga
jashtë ose nga brenda), që ka vetinë të përthyejë në
mënyrë të rregullt rrezet e dritës; xham i trashë në këtë
trajtë që ka vetinë të zmadhojë objektet që vështrojmë;
thjerrëz. Thjerrë e trash ë(e hollë, e lugët). Thjerrë
zmadhuese. Thjerrat e dylbive. Vatra e thjerrës.

THYEJ
I kthen drejtimin dritës, rrezes etj., e bën të
ndërrojë drejtimin, e përthyen.
Prizmi e thyen dritën. I thyen rrezet.

UJË
Ujë i rëndë. lëngë me dendësi më të madhe se
uji i zakonshëm, që del nga bashkimi kimik i izotopit të
hidrogjenit me oksigjenin dhe që përdoret në industrinë bërthamore.

ULTRATINGULL
Tingull që krijohet nga lëkundje me denduri shumë të
lartë dhe që nuk kapet dot nga veshi i njeriut. Valët e
ultratingujve. Aparat me ultratinguj. Përdorimi i
ultratingujve. Mjekim me ultratinguj. Nxjerr (lëshon) ultratinguj.

ULTRAVJOLLCË
Rreze ultravjollcë. rreze të padukshme, që kanë
gjatësi vale më të shkurtër se rrezet vjollcë dhe që
shtrihen përtej tyre në pjesën e padukshme të spektrit
të dritës.

Fjalori i Fizikës T - TH -U