Fjalor gjuhesor U - V

Fjalor gjuhesor U - V

UGROFIN

Gjuhët ugrofine: familje gjuhësh, në të cilën hyjnë

hungarishtja, finlandishtja, estonishtja dhe gjuhë të tjera të

ngjashme me to, që fliten në disa vende të Evropës dhe të

Azisë Veriore.

ULTËSI

Shkalla krahasore e ultësisë, një nga shkallët e

krahasimit të mbiemrave e të ndajfoljeve, kur tiparet e

sendeve që krahasohen janë në një shkallë më të ulët se ato

të sendeve me të cilat krahasohen ose kur veprimi i shprehur

nga folja kryhet në një shkallë më të ulët se një veprim tjetër.

URDHËROR

1. Fjali urdhërore, lloj fjalie që kumton një urdhër, një

kërkesë ose një lutje (p.sh. Nisu sa më parë! Mos u vono!).

2. Mënyra urdhërore gjuh. mënyra e foljeve që shpreh një

urdhër, një kërkesë ose një lutje.

URDHËRORE

Mënyra urdhërore. Trajtat e urdhërores.

VARUR

Që ka varësi gramatikore nga një gjymtyrë tjetër; i

nënrenditur. Gjymtyrë e varur. Fjali e varur fjali e nënrenditur.

VEÇIM

Vënia në dukje e një gjymtyre të fjalisë (dhe e fjalëve

të varura prej saj) ose e një ndërtimi sintaksor me anë të

pauzave, të intonacionit dhe të theksimit, duke i dhënë një

farë mëvetësie sintaksore.

VEÇUAR

Që vihet në dukje me anë të veçimit. Gjymtyrë e

veçuar. Përcaktor i veçuar. Pjesore e veçuar. Rrethanor i veçuar.

VEÇUES

Që lidh dy fjali të bashkërenditura a dy gjymtyrë fjalie,

të cilat nga përmbajtja përjashtojnë njëra-tjetrën ose

këmbehen njëra me tjetrën (për lidhëzat a, apo, o, ose,

daç...daç, ja... ja, qoftë... qoftë etj.); që lidhet me lidhëza të

tilla dhe nga përmbajtja përjashton fjalinë, me të cilën

bashkërenditet ose këmbehet me të (për fjalitë); që shërben

për të veçuar një fjalë, një togfjalësh a një fjali ose për të

theksuar më shumë kuptimin e tyre; përforcues (për pjesëzat

vetëm, veç, sidomos etj.) Lidhëz veçuese. Fjali e

bashkërenditur veçuese (p.sh. Të ngrihemi / Të dëftojmë /

Trimëri; / Ja të vdesim, ja të rrojmë / Për liri! A dëgjon gjë ti

apo më bëjnë mua veshët?). Pjesëz veçuese. (p.sh. Vetëm

Agimi kishte ardhur. Në muajt e verës sidomos në korrik e në

gusht bën shumë vapë).

VENDKËMBIM

Ndërrim vendi i dy tingujve a i dy rrokjeve brenda së njëjtës

fjalë, metatezë (p.sh. thkej për kthej, pështoj për shpëtoj etj.).

Dukuria e vendkëmbimit.

VEPROR

1. Që shpreh një veprim, i cili kryhet nga kryefjala dhe bie mbi

dikë a mbi diçka. Folje veprore. Diateza veprore.

2. Diateza veprore.

VEPRUES

Plotësi i vepruesit, rrethanor, i cili tregon një njeri, një

kafshë a një send që kryen veprimin e shprehur nga folja në

diatezën pësore.

VETOR

Që shpreh kategorinë gramatikore të vetes, që tregon vetën.

Përemër vetor. Mbaresat vetore të foljes.

VETVETOR

Që tregon se veprimi i kryer nga dikush bie prapë mbi të; që

ka të bëjë me njeriun a me sendin veprues, i cili e kryen dhe e

pëson vetë një veprim. Folje vetvetore. Përemër vetvetor.

VETVETORE

Diateza vetvetore. Vetvetore e mirëfilltë. Vetvetorja në gjuhën

shqipe.

VIJIMËSI

Të qenët i vijueshëm, të qenët i pandërprerë; vazhdimësi.

Vijimësia kulturore (gjuhësore). Aspekti i vijimësisë,

aspekt që tregon se veprimi rrjedh dhe shtjellohet në kohën

për të cilën flasim. Siguron vijimësinë.

VIZË

Vizë lidhëse, vizë e shkurtër që shërben për të lidhur dy

pjesë të një fjale.

Vizë ndarëse, vizë e shkurtër që shërben për të ndarë fjalën

në fund të rreshtit.

Viza e dialogut. Heq një vizë. Shkruhet me vizë në mes.

VULGAR

1. Që sillet në mënyrë të pahijshme e të pakulturuar; që

është karakteristik për një njeri të trashë në të folur e në

sjellje; që ka përmbajtje të rëndë, që nuk duhet bërë a nuk

duhet thënë, i ulët. Njeri vulgar. Qëndrim vulgar. Sjellje

vulgare. Fjalë (shprehje) vulgare.

2. Që flitet nga populli i thjeshtë, popullor. Latinishtja

vulgare latinishtja e folur nga populli përkundrejt latinishtes

klasike që përdoret nëpër shkrime, gjuha latine popullore.

Fjalor gjuhesor U - V