Fjalori i Historise
AGA
1. Pronar tokash më i vogël se beu, në
sistemin ekonomik çifligar në Shqipëri
2. Titull për oficerë në ushtrinë e vjetër
turke; ai që mbante këtë titull. Agai i jeniçerëve.
3. titull nderimi që i jepej një pronari
ose një njeriu të pasur; përdorej edhe pas emrit të një njeriu në shenjë
nderimi për të.
AJAR
Kosh i madh, që përdorej për të matur
drithin; masë drithërash.
AKINXHI
Kalorës ose këmbësor i trupave sulmuese e
ndëshkimore në Perandorinë Osmane, që mbaheshin në kufi me vendet e tjera dhe
që sulmonin të parët për të vrarë, për të djegur e për të plaçkitur. Ushtria e
akinxhinjve. Komandanti i akinxhinjve.
AKREPTAR
Ushtar që luftonte me një armë prej metali
në formë grepi, në kohën e lashtë e në mesjetë.
AKTLIRIM
Dokument që vërtetonte lirimin e një
skllavi ose të një bujkrobi, akt lirimi.
ALBANË
Një nga fiset kryesore ilire, që banonte në
Shqipërinë e Mesme. Fisi i albanëve.
ALEBARDË
Armë e vjetër, shtizë e gjatë me majë si
heshtë dhe me një sëpatë të vogël në krye. Ushtarë me alebarda.
ALLAJBE
Komandant i spahinjve të një krahine;
komandant i xhandarmërisë në një vilajet (në kohën e fundit të sundimit osman
në Shqipëri).
ANADOLLAK
Që ka të bëjë me Azinë e Vogël në periudhën
e feudalizmit ushtarak osman; osman, turk. Pushtuesit anadollakë.
ANALE
Vepër ku shënoheshin vit për vit ngjarjet
më të rëndësishme të kohës. Shkruante analet.
ANDART
1. Pjesëmarrës në çetat e komitëve grekë, që
ishin në shërbim të ushtrisë dhe të qeverisë greke.
ANGARI
Punë e detyruar pa shpërblim, që bënte
fshatari për beun ose për shtetin me krahë dhe me mjetet e kafshët e veta të
punës; punë e detyruar pa shpërblim. Angaritë për shtetin. Pesë ditë angari. Bënin
angari.
ANTIZOGIST
Që luftonte kundër regjimit antipopullor të
Ahmet Zogut, që drejtohej kundër regjimit zogist. Lëvizje (demonstratë)
antizogiste. Grup antizogist.
APOTEOZË
1. Rit në Greqinë dhe në Romën e vjetër, me
të cilin nderonin si perëndi një hero, një perandor etj.
2. Lavdërimi i një njeriu, i një ngjarjeje
etj. në mënyrë të ngritur e madhështore. Apoteozë poetike (optimiste).
ARADHE
Repart partizan më i madh se batalioni
gjatë Luftës Nacionalçlirimtare; njësi e madhe ushtarake. Aradhe partizane.
Komandant i aradhes.
ARBËR
Emër përmbledhës për shqiptarët në mesjetë;
arbëresh, shqiptar. Lufta e arbrit. Pushka e arbrit. Krerët e arbrit.
ARBËR
Që u përket shqiptarëve të mesjetës, i
arbërve; shqiptar, arbëror. Fjalë arbëre. Toka arbëre.
ARDIAN
Pjesëtar i njërit nga fiset kryesore ilire,
që banonte në trojet midis Liqenit të Shkodrës dhe Dalmacisë. Shteti i
ardianëve.
ARGATËRI
1. Tërësia e argatëve, argatët; shtresa e
argatëve.
2. Puna e argatit, punë me mëditje në
bujqësi; të qenët argat, gjendja e argatit.
ARGATI
Argatëri
ARIAN
1. Emër i përbashkët për popujt e lashtë,
që flisnin në gjuhët indoevropiane.
2. Emërtim pa asnjë bazë shkencore, që disa
teoricienë racistë e përdorin për një të ashtuquajtur tip të pastër e me të
lartë të racës së bardhë.
ARISTOKRACI
1. Shtresa me e lartë e feudalëve, shtresa
e fisnikëve të një vendi; pjesa më e privilegjuar e klasës sunduese në
shoqërinë shfrytëzuese. Aristokracia e lartë. Aristokracia feudale.
Aristokracia fisnore.
2. Formë qeverisjeje, në të cilën pushtetin
e ka një grup i vogël fisnikësh me tituj të trashëgueshëm.
ARKEBUZ
Pushkë e vjetër me fitil, që mbushej nga
gryka.
ARKOND
1. Titull i lartë i magjistratëve, që
qeverisnin qytetet-shtete në Greqinë e lashtë.
2. Titull në hierarkinë feudale, që e
mbante një pronar i pasur nga paria e vendit. Arkondët feudale. Sillet si
arkond sillet rëndë e me mospërfillje ndaj të tjerëve, mbahet me të madh.
ARKONDESHË
E shoqja e arkondit.
ARKONDI
Krahinë që sundohej dhe qeverisej nga një
arkond; pronat, zotërimet e arkondit.
ARMATURË
Pajisja luftarake e një ushtari në kohët e
vjetra e në mesjetë. Armaturë e lehtë (e rëndë). Armatura e luftëtarit. Heq
(vë) armaturën.
ARMËMBAJTËS
Ai që shoqëronte një kalorës dhe që mbante
armët në kohën e mesjetës, shqytar.
ARMOR
Veshje mbrojtëse prej metali, që e përdorin
luftëtarët në kohët e vjetra dhe në mesjetë. Armor i çeliktë.
ARQIOMARKSIST
Anëtar i një organizate antimarksiste, të
krijuar në Greqi me 1920, që shtrembëronte marksizëm-leninizmin e luftonte
lëvizjen komuniste dhe që gjatë Luftës së Dytë Botërore bashkëpunoi me
fashistët.
AS
Monedhë e vogël romake prej bakri.
ASQERIE
Taksë që paguhej në kohën e pushtimit osman
për të zëvendësuar shërbimin ushtarak. Paguanin asqerien. Mblidhnin asqerien.
ASHAR
E dhjeta që paguhej si taksë. Paguanin
(jepnin) asharin. Mblidhte asharin.
ATINTAN
Pjesëtar i njërit nga fiset kryesore ilire,
që banonte midis Vjosës dhe Osumit.
Fjalori i Historise
No comments:
Post a Comment