Fjalori i historise
THURAK
Këmishë e gjatë, e thurur si rrjetë me
rripa a me fije të trasha prej metali, që e vishnin luftëtarët në kohë të
vjetra për t'u mbrojtur nga armët e ftohta; parzmore e thurur. Pëqiri i
thurakut pjesa e thurakut që mbronte pëqinë dhe kofshët.
UPRI
1. Grup fshatarësh që shkonin për të
ndihmuar falas në punët bujqësore ndonjërin prej bashkëfshatarëve të tyre.
Shkonte upria. E ndihmoi (e shpëtoi) upria. Kishte uprinë atë ditë. I kishte
ardhur upria.
2. Ndihma që i jepte ky grup fshatarësh një
tjetri.
URDHËR
Bashkësi ushtarako-fetare në mesjetë, e
krijuar nga shtetet feudale e nga papa për qëllime pushtuese e grabitqare.
Urdhri teuton. Urdhri i kryqtarëve.
VAKËF
1. Pasuri e patundshme, që ishte pronë e
një xhamie, e një kishe, e një teqeje a e një manastiri.
2. Vend i shenjtë, sipas përfytyrimeve
mistike fetare.
VALI
Qeveritari më i lartë, i emëruar nga
sulltani, në një vilajet të Perandorisë Osmane.
VANDAL
Pjesëtar i një popullsie të hershme
gjermanike, e cila në shekullin V u dynd nga brigjet e lumit Oder, pushtoi një
pjesë të Perandorisë Romake, plaçkiti Romën dhe shkatërroi shumë monumente të
artit e të kulturës. Shteti i vandalëve. Sulmet e vandalëve.
VASAL
Feudal që i nënshtrohej një feudalit tjetër
më të madh, një princi ose një mbreti.
VENEDIKAS
Banor i Venedikut ose ai që e kishte
prejardhjen nga Venediku.
VENOM
1. E drejtë zakonore e pashkruar, që
vepronte në një krahinë a në disa krahina dhe ruhej e zbatohej nga të gjithë;
përmbledhje a tërësi rregullash, normash e zakonesh të pashkruara, që ruheshin
e zbatoheshin nga të gjithë, kanun. Vendosën një venom.
2. E drejtë e veçantë që gëzonte dikush
sipas kanunit.
VERGJI
Taksa që paguhej për banesën, për dyqanin
etj. Vergji e rëndë. Paguanin vergjinë.
VEZIR
Nëpunësi më i lartë qeveritar në
Perandorinë Osmane dhe në disa vende të Lindjes së Afërt; titull i pashallarëve
vendës që kanë sunduar në Shkodër dhe në Janinë në shekujt XVIII e XIX. Veziri
i madh kryeministri i ish-perandorisë turke. Veziri i Shkodrës (i Janinës).
VILAJET
Ndarje e madhe administrative në
Perandorinë Osmane, që kishte në krye një vali. Qendra e vilajetit. Ndahej në
vilajete.
VILË
Çifligu i skllavopronarit në Romën e
Vjetër.
VOJVODË
I ngarkuar i qeverisë osmane për një
krahinë të caktuar në Shqipërinë e Veriut në shekullin XIX, i cili ndiqte
zbatimin e urdhrave të qeverisë sidomos pas reformës së Tanzimatit; detyra e
këtij të ngarkuari. I dëbuan vojvodët.
XHELEP
Tatim që paguhej për bagëtinë në kohën e
pushtimit osman dhe të regjimeve të kaluara. Paguanin xhelepin. U kërkonin (u
merrnin) xhelepin.
XHELEPÇI
Ai që mblidhte xhelepin. Vinin
xhelepçinjtë. I dëbuan xhelepçinjtë.
XHONTURK
Pjesëmarrës të lëvizjes politike borgjeze
dhe të organizatës «Bashkim e përparim», që synonte ta kufizonte pushtetin
absolut të sulltanit në Perandorinë Osmane dhe ta kthente Turqinë në një
monarki kushtetuese borgjeze, duke ruajtur gjithnjë shtypjen e popujve të tjerë
të perandorisë e të masave punonjëse (në fund të shek. XIX e në fillim të shek.
XX); turqit e rinj. Lëvizja e xhonturqve. Revolucioni i xhonturqve. Vegla të
xhonturqve. Lufta kundër xhonturqve.
YSHYR
Taksë a e dhjetë në natyrë që u merrej
bujqve gjatë sundimit osman. Yshyri i tokës. Jepnin yshyrin
ZAKON
Kanun.
ZHAVELLË
Lloj shtize jo shumë e gjatë.
________
Fjalori i historise
No comments:
Post a Comment