Fjalori i Fizikës P - Q

Fjalori i Fizikës P - Q

PANGOPUR
Që nuk ka thithur ujë aq sa duhet; që përmban
sasi të pakët të një lënde tjetër të tretshme në të.
Acide të pangopura. Avuj të pangopur.

PAQËNDRUESHËM
Që nuk qëndron fort në vendin a në gjendjen e vet;
që nuk mbahet mirë, që nuk është i qëndrueshëm; që
dëmtohet a prishet lehtë; jo i shëndoshë, jo i fortë.
Baraspeshë e paqëndrueshme.

PARAMETËR
Tregues i njërës prej vetive a karakteristikave themelore të
një sendi, të një makine, të një sistemi a të një dukurie, të
cilat përcaktojnë natyrën, gjendjen, regjimin e punës etj.
Parametër teknik (fizik). Ruajtja e parametrave. Përcakton
(zbaton, kontrollon) parametrat.

PASQYROHET
Kthehet në drejtim të kundërt duke ndeshur në një sipërfaqe të
ndritshme e të lëmuar. Rrezet e diellit pasqyrohen në ujë.

PAVAZHDIMËSI
Mungesa ose ndërprerja e vazhdimësisë. Pavazhdimësi
e fushës mbi përcjellësin.

PERIFERIK
Që është larg qendrës së diçkaje; që vepron në anën e jashtme të
diçkaje; që përbën pjesën anësore të diçkaje.

PERIODË
Koha, gjatë së cilës kryhet një lëkundje e plotë
ose cikli i një dukurie. Perioda e lëkundjeve të
lavjerrësit. Numri i periodave.

PESHË
1. Rëndimi i një trupi në krahasim me të tjerë, që matet
me një njësi të caktuar; sa rëndon një trup a një send.
2. Pesha specifike. pesha e një trupi ose e
një lënde, e krahasuar me peshën e një vëllimi të
barabartë uji të pastër në temperaturën 4 shkallë
celsius.
3. Pesha atomike. pesha e atomit të një
elementi e krahasuar me atë të atomit të hidrogjenit që
merret si bazë.
4. Pesha molekulare. shuma e peshave atomike të elementeve
që përbëjnë molekulën e një trupi.

PËRBËRËS
Që merr pjesë në formimin e një të tëre; që hyn në
përbërjen e diçkaje; që është pjesë e pandarë ose e
domosdoshme e diçkaje.
Forcë përbërëse. secila nga forcat që, duke u
gërshetuar, japin një forcë të vetme.

PËRCJELL
Është përçues i mirë i rrymës
elektrike, i nxehtësisë etj.

PËRCJELLËS
Trup që lejon kalimin e nxehtësisë, të
elektricitetit, të tingujve etj., fill i metaltë me trashësi të
ndryshme, nëpër të cilin kalon rryma elektrike, përçues i
rrymës elektrike. Përcjellës i mirë (i keq, i dobët) i
nxehtësisë (i elektricitetit). Përcjellës i veshur (i
zhveshur). Përcjellës prej bakri (prej alumini).
Përcjellës për linjat elektrike (telefonike).

PËRCJELLSHMËRI
Të qenët përcjellës, vetia e një trupi për të përçuar
elektricitetin, nxehtësinë etj., përçueshmëri.
Përcjellshmëria e lartë e bakrit.

PËRÇUES
Trup që është përcjellës i rrymës
elektrike, i nxehtësisë etj.; fill metali që përdoret për të
shpënë në largësi energjinë elektrike; përcjellës.
Përçues i mirë (i keq) i rrymës. Përçues prej bakri
(prej alumini).

PËRÇUESHMËRI
Të qenët përçues, vetia e një trupi për të përcjellë
elektricitetin, nxehtësinë etj., përcjellshmëri.
Përçueshmëria e lartë e bakrit. Përçueshmëria e keqe
(e dobët) e hekurit.

PËRFORCOJ
E bëj më të ndjeshëm, më të dukshëm a
më të kapshëm një sinjal etj., duke përdorur një vegël të
posaçme; bëj që t'i shtohet fuqia një rryme elektrike a
një dukurie fizike në përgjithësi; i shtoj shkallën e
intensitetit. Ia përforcoi sinjalet (zërin). E përforcoi
rrymën. E përforcoj dritën. Ia përforcoi ngjyrën.

PËRFORCUES
Mjet i posaçëm që shërben për ta bërë më të ndjeshëm,
më të dukshëm a më të kapshëm një sinjal etj., për t'i
rritur fuqinë një rryme elektrike a një dukurie fizike në
përgjithësi. Përforcues magnetik. Përforcuesi i sinjaleve
të zërit (të figurës). Përforcuesi i dendurisë së ulët.

PËRFTUES
Lëndë, send, mjet a organ që
krijon a prodhon diçka të re. Përftues energjie.

PËRSHPEJTIM
Madhësia që tregon ndryshimin e shpejtësisë në
njësinë e kohës. Përshpejtim i njëtrajtshëm.

PËRSHPEJTOJ
Ia shtoj shpejtësinë e lëvizjes diçkaje, bëj që të
përshpejtohet. Përshpejtojnë elektronet (grimcat e dritës).

PËRSHPEJTUES
Aparat ose mjet i posaçëm që përdoret për t'u shtuar
shpejtësinë e lëvizjes grimcave të ndryshme të materies.
Përshpejtues i fuqishëm. Përshpejtues i elektroneve.

PËRTHYEJ
Ia ndërron drejtimin një rrezeje drite
etj., e thyen. Përthyen rrezet e diellit (prizmi, pika e ujit).

PËRTHYERJE
Shmangia që pëson një rreze drite, një valë zëri
etj., kur kalon nga një mjedis a nga një trup në një tjetër
me përbërje ose me dendësi të ndryshme. Përthyerja e
rrezes së dritës (e vijave të forcës, e valëve elektronike).

PËRTHYES
Aparat i posaçëm që shërben për t'u ndërruar drejtimin
rrezeve të dritës.

PËRTHYESHMËRI
Të qenët i përthyeshëm; vetia e diçkaje që është e
përthyeshme. Përthyeshmëria e rrezeve të dritës në ujë.

PËRTHYHET
Ndërron drejtimin një rreze drite, një valë zëri etj.,
kur kalon nga një mjedis a nga një trup te një tjetër me
përbërje ose me dendësi të ndryshme. Përthyhet drita në ujë.

PIKË
Kufiri i temperaturës, ku fillon ndryshimi i
gjendjes së një trupi. Pika e ngrirjes (e shkrirjes). Pika e valimit.
Pikë e vdekur. a) pika ku një trup është në qetësi, nuk lëviz pa një
shtytje të re;  b) pikë ku zëri dëgjohet shumë pak ose nuk dëgjohet fare.

PILË
Aparat që shndërron një reaksion kimik, një reaksion
bërthamor ose nxehtësinë në energji elektrike; mjet që
shërben si burim i energjisë elektrike. Pilë elektrike.
Pilë atomike. Pila e Voltës pilë e përbërë prej disa
pllakëzash zinku, të ndara nga disa rrathë cohe të
ngopur me acid sulfurik. Pilë e thatë bateri.

PLOGËTI
Vetia që ka një trup të ruajë gjendjen e qetësisë
ose të lëvizjes drejtvizore të njëtrajtshme derisa të
veprojë mbi të një forcë e jashtme e ta detyrojë të
ndryshojë këtë gjendje.

POL
Secili nga dy skajet e kundërta të një qarku
elektrik, që kanë rrymë me shenjë të kundërt; secili nga
fundet e një magneti, të një elektromagneti ose të
gjilpërës magnetike. Pol pozitiv (negativ). Polet e
burimit pika ku burimi lidhet me qarkun e jashtëm. Polet
e magnetit.

POLAR
Që ka elektricitet edhe pozitiv edhe negativ;
magnetik. Bashkime polare.

POLARIZIM
Ndryshimi i drejtimit të lëkundjeve në valën e
dritës a në valët elektromagnetike gjatë pasqyrimit dhe
përthyerjes ose kur burimi i valëve futet në fushë
magnetike. Polarizimi i dritës.

POLARIZOJ
Bëj polarizimin e rrezeve të dritës a të
valëve elektromagnetike ose të elektrodave. Polarizon
elektrodat. Polarizon pilën.

POTENCIAL
Fuqi

POZITIV
Që ka elektricitet të përbërë nga një rrymë
protonesh, si ai që formohet duke fërkuar ebanitin me
një rrobë të leshtë;

POZITIVISHT
Me ngarkesë pozitive

PROTON
Secila prej grimcave të vogla që kanë ngarkesë
elektrike pozitive të barabartë me ato të elektroneve
dhe që përbëjnë së bashku me to bërthamën e atomit.
Ngarkesa e protonit. Bërthama e atomit të hidrogjenit
ka vetëm një proton.

PUNË
Rezultati i veprimit të një forcë mbi një trup, e cila
e zhvendos trupin në një drejtim të caktuar dhe
shoqërohet me harxhim energjie. Punë mekanike.
Njësitë e punës. Formula e punës. Treguesit e punës.

QARK
Varg përcjellësish të lidhur me pjesë a me pajisje
të ndryshme elektrike, nëpër të cilin kalon rryma
elektrike nga njëra anë e burimit dhe kthehet në tjetrën.
Qark elektrik. Qark i brendshëm. Qark i hapur. Qark i
shkurtër shkurtim i parregullt i rrugës së rrymës
elektrike në një varg përcjellësish e pajisjesh a pjesësh
elektrike, që sjell dëmtimin e tyre ose të burimit të
rrymës; lidhje e shkurtër. Hap (ndërpres) qarkun. Mbyll qarkun.

QENDËR
Pikë e baraslarguar nga të gjitha pikat e një
vije të lakuar a të një sipërfaqeje të përkulur; pikë e një
figure që ndan në dy pjesë të barabarta çdo vijë që
kalon nëpër të.

QËNDRESË
Vetia e një trupi për të përballuar një forcë a
një veprim që ushtrohet mbi të pa iu prishur forma ose
ndërtimi i brendshëm; qëndrueshmëri. Qëndresë e
madhe (e ulët).Qëndresë mekanike. Qëndresa në
shtypje (në përdredhje, në tërheqje). Qëndresa e
materialeve. Qëndresa e metalit (e drurit, e gurit, e betonit).

QËNDRUESHMËRI
Vetia e një trupi për të përballuar një forcë a
një ndikim që ushtrohet mbi të; qëndresë.
Qëndrueshmëri e madhe (e ulët). Qëndrueshmëri
mekanike (fizike, kimike). Qëndrueshmëria e metalit (e
drurit, e betonit). Humb qëndrueshmërinë.

QIRI
Njësia e matjes për forcën e dritës. Llambë 75 qirinjsh.

Fjalori i Fizikës