Fjalori i Zoologjise - B

Fjalori i Zoologjise
B

BABIL

Bregcë.

BAFË

Femra e levrekut.

BAJGUSH

Brumbull.

BAJUKË

Shpend i liqeneve dhe i kënetave, i ngjashëm me bajzën, që ka sqep ngjyrë bari dhe lafshë të bardhë.

BAJZË

Shpend uji nga familja e rosës së egër, me sqep e me bark të bardhë, me pendë ngjyrë hiri në të zezë e me sy të kuq, që rron në tufë zakonisht buzë liqeneve ose nëpër këneta dhe ushqehet me peshk.

BAKALARO

Peshk i madh i deteve të Veriut, që përdoret si ushqim i tharë e i kripur.

BALDOSË

1. Kafshë gjitare mishngrënëse, me trup të vogël e me turi të zgjatur, me qime të gjata, të ashpra, të murrme në bark e me të çelura në kurriz, që e bën strofkën thellë në dhe; dosëbalë, vjedull. Lëkurë baldose. Strofkë baldose. 2. Dosëz, bushtërz.

BALENË

Kafshë gjitare shumë e madhe, me trup si të peshkut, me gojë shumë të gjerë e me fletëza të brirta në vend të dhëmbëve, që jeton në oqeane e dete dhe gjuhet për mishin e për dhjamin e saj. Balena polare. Balena e kaltër. Balena me dhëmbë. Mish (vaj, dhjamë) balene. Gjuetia e balenave.

BALOSH

Shpend uji që jeton nëpër këneta, më i vogël se rosa, me pupla në ngjyrë të çelur e të bardha në kokë.

BALTOVEC

Baltuk

BALTUK

Peshk i vogël, i ngjashëm me shojzën, i bardhë, pa hala, me mustaqe e me qime në trup, që jeton në ujëra të ëmbla e me baltë.

BALUSHË

Bajzë

BALLËGJERË

Peshk i ujërave të ëmbla, me kokë të madhe e të gjerë dhe me trup të trashë.

BALLËVERDHË

Zog me trup shumë të vogël, me krahë të verdhë, që e ka ballin të kuq me pika të verdha dhe që nuk shtegton në dimër.

BAR

Zog bari

BARBUN

Peshk deti i vogël, me kokë të madhe e të gjerë, me dy mustaqe të gjata nën gojë, që i ka luspat në ngjyrë të kuqërreme.

BARBURIQ

Peshk i vogël i ujërave të ëmbla, që i ngjan barbunit dhe është me pika të vogla të kuqe.

BARDHË

Ariu i bardhë.

Lepuri i bardhë

Çafka e bardhë.

Mëllenja e bardhë.

Korbi i bardhë, gallofi.

Milingona e bardhë.

Miza e bardhë.

Krimbi i bardhë.

Breshka e bardhë.

BARI

Shpend notues, me pupla ngjyrë kafe, me sqep si të pulës, që jeton nëpër këneta dhe ushqehet me peshq të vegjël.

BARIBOJË

Mullibardhë.

BARISHTOR

Lloj kandrrash të vogla, me ngjyrë të verdhë a të kuqërreme, që dëmtojnë bimët barishtore. Barishtori i vogël. Barishtori këmbëkuq. Barishtori barkkuq. Barishtori kokëtrashë.

BARKARTË

Kandërr dëmtuese e bimëve, që e ka barkun të mbuluar me push të verdhë si të praruar. Vemje barkartash.

BARKGJERË

Peshk i vogël i ujërave të ëmbla, me bark të gjerë, skort me vizë.

BARKKUQE

Lloj bretkose me bark si të kuq.

BARKULEC

Peshk i vogël sa cironka, që rron zakonisht në ujëra të njelmëta.

BAROSKË

Zog i larmë me trup sa të mëllenjës.

BARSHKUMBËS

Shkumës

BELBE

Patë e egër, me trup të vogël, që, kur këlthet, nxjerr me ndërprerje një zë të mbytur.

BELBICË

Belushkë

BELUSHKË

Troftë më e vogël se korani, në ngjyrë argjendi, që rron në liqenin e Pogradecit. Vezë belushke. Zë belushka.

BENG

Zog shtegtar sa një harabel, me pupla në ngjyrë të verdhë të ndritur, me krahë të zinj e me sqep të kuq, që ushqehet me fiq; fikës. Tufë bengjesh. Femra e bengut.

BER

Shigjetull

BERËZ

Lloj bishtatundësi me ngjyrë hiri të ndritshme, që i ka këmbët shumë të holla.

BERONJË

Gjarpër i hollë e i gjatë, që i mbështillet njeriut a shtazës përreth kur do ta hajë; ber, shigjetull.

BIKËR

Fulterëz, bishtfultere.

BILBIL

Zog i vogël shtegtar; me pupla të përhime në bark dhe te murrme në krahët, që njihet si këngëtari më i mirë ndër gjithë zogjtë.

BILBILESHË

Femra e bilbilit

BIRËVESHË

Gërshërëz

BIRUES

Emër i disa kandrrave dëmtuese, larvat e të cilave shpojnë vrima në pemët. Biruesi i fikut. Biruesi i ullirit. Biruesi i hardhisë. Biruesi i kumbullës.

BISKAR

Astrit.

BISKË

Rosë e egër me bisht të gjatë.

BISTËR

1. Peshk deti me trup të hollë e të gjatë si ngjalë; gjilpërëz. 2. Shpend deti me sqep të gjatë dhe me pendë të bardha.

BISHTAFURKË

Nusja e lalës, bukël.

BISHTAGAN

Pilivesë.

BISHTAGJATË

Lloj trishtili me bisht të gjatë, që rron nëpër pyje.

BISHTAGJEL

Lloj rose e egër shtegtare.

BISHTAKUQ

1. Bishtkuq

2. Peshk i familjes së krapit, me pendë në ngjyrë të kuqe.

BISHTANJAKE

Lloj peshku me bisht të gjatë, me të cilin godit peshqit e tjerë.

BISHTARTË

Lloj fluture, që e ka ngjyrën e bishtit të verdhë si ar.

BISHTATUNDËS

Zog i vogël i rendit të harabelave, me ngjyrë të hirtë dhe me bisht të gjatë, që e tund gjithnjë kur ecën.

BISHTBARDHË

Zog i vogël sa dallëndyshja, që i ka pendët ngjyrë hiri dhe bishtin të bardhë.

BISHTËRR

Bishtfultere.

BISHTFULTERE

Bretkosë e vogël në fillim të zhvillimit të saj, që është një larvë me bisht, bishtlopatë.

BISHTFURKABUKUR

Nusja e lalës, bukël.

BISHTGËRSHËRË

Lloj rose e egër, që e ka bishtin si gërshërë.

BISHTGJATË

Bishtatundës.

BISHTGJELE

Rosë e egër që rron afër ujërave, me bisht të gjatë si të gjelit, me qafë të shkurtër e me këmbë të verdha.

BISHTKUQ

Zog i vogël këngëtar, me bisht si të kuqërremë, që jeton zakonisht nëpër vrimat e ledheve ose të mureve. Bishtkuqi zeshkan. Bishtkuqi i mureve (i ledheve).

BISHTLËKUNDËS

Bishtatundës.

BISHTLOPATË

Bishtfultere.

BISHTMËLLENJËZ

Peshk me trup të shtypur, me sytë të vendosur së bashku nga njëra anë, që rron në fund të detit dhe e ndërron shpejt ngjyrën sipas mjedisit.

BISHTMI

Peshk deti me trup të shtypur, pak më i gjerë se i gjatë, në ngjyrë të murrme në të hirtë, pa luspa dhe me bisht si grep e të dhëmbëzuar.

BIZON

Ka i egër i Amerikës Veriore, me trup të madh, me një gungë mbi shpatulla dhe me një kreshtë të dendur në pjesën e përparme të trupit. Kope bizonësh. Gjuetia e bizonëve.

BLERTË

Hardhja e blertë, zhapiu.

BLETË

Mizë me krahë, me trup të vogël e të murrmë, të mbuluar me push të verdhë, e cila mbledh nektarin e polenin e luleve dhe bën mjaltin e dyllin. Bletë mjaltëse. Bletë e egër. Bletë punëtore. Mizë blete. Mbretëresha e bletëve. Meshkujt e bletëve. Familje bletësh. Thumbi i bletës. Zgjua (koshere) bletësh. Hoje bletësh. Bukë blete pite dylli. Qumështi i bletëve lëng shumë i ushqyeshëm që nxjerrin bletët punëtore nga disa gjëndra të posaçme dhe që ua japin larvave të tyre. Rritja e bletëve. Zukasin bletët.

BLI

Peshk i madh deti me sharrëz mbi kurriz, që e ka mishin të shijshëm dhe që ka vezë të zeza, nga të cilat bëhet havjar i mirë. Bli i bardhë. Bli deti.

BLLOÇKËLOPË

Thithëlopë.

BOA

Gjarpër i trashë dhe i gjatë, me trup të fuqishëm, me ngjyrë të murrme në të kuqërreme, që rron në Amerikën Jugore e në Madagaskar dhe që ushqehet me kafshë. Boa shtrënguese. Boa e pyjeve. Boa e ujit.

BOBËL

Lloj kërmilli që del në pranverë, zakonisht pas shiut. Guaskë boble. Dolën boblat. Ecën si bobla.

BOBËZ

Rriqër.

BOKË

Gjarpri i bokës, gjarpër i zi, helmues, që rri në vende të thata.

BOKËRR

Mi fushe në ngjyrë të ndryshkut, që dëmton bimët.

BOLLË

Gjarpër i trashë johelmues, i gjatë deri një metër e gjysmë, me kokë që nuk dallohet nga qafa dhe me bark të sheshtë, bullar; gjarpër.

BOLLËSHARDE

Gjarpër i gjatë rreth dy metra e gjysmë, me lëkurë të trashë, të përhime e lara-lara, që i ngjan bollës.

BOLLËVERBËT

Gjarpër johelmues, që i ngjan një bolle të vogël dhe që zvarritet si të jetë i verbër.

BOLLUJËSE

Gjarpër johelmues, i gjatë deri një metër e gjysmë, që jeton në ujë; bollë uji.

BORAK

Borës.

BORBOLEC

Koshas, vongorec.

BORË

Zog bore, borës, zborak.

BORËS

Zog i vogël këngëtar sa një trumcak, me krahë të zez, me kurriz të murrmë dhe me gjoks të kuqërremë; zogu i borës, zborak.

BORIZAN

Pëllumbi borizan, lloj pëllumbi, që e ka bishtin të madh.

BORROVIQ

Shpend shtegtar, me pendë të bardha a të përhime, me sqep e këmbë si të lejlekut, që rri pranë ujërave të ëmbla ose në ara të korrura dhe që ushqehet me krimba e me peshk.

BOSTAN

Pikaloshja e bostanit, mollëkuqe.

BOTËGJINATORE

Gjinatore

BOZHOR

Pelikan.

BOZHORE

Femra e pelikanit.

BREDRURE

Qukapik.

BREGCË

Zog i madh sa mëllenja, me pendë të gjelbra, që rron brigjeve të lumenjve; gargull, babil.

BREJTAR

Brejtës

BREJTËS

Kafshë gjitare (si ketri, shqarthi, lepuri, miu etj.), që i ka dhëmbët e parë të zhvilluar e të mprehtë dhe që ushqehet duke brejtur bimë e sende të tjera. Brejtës i vogël. Brejtësit e pyllit. Rendi i brejtësve.

BREKAZI

Brumbull që jeton në pyje ahesh e gështenjash, me trup të zi e të gjatë dhe me dy brirthë të degëzuar si dreri.

BRESHKË

Kafshë e vogël zvarranike, që e ka trupin të futur në një guaskë kockore pulla-pulla, të rrumbullakët lart dhe të sheshtë poshtë, që ka katër këmbë të shkurtra dhe ecën shumë ngadalë. Breshkë toke. Breshkë uji breshkujëse. Breshkë kënete (deti). Gropë breshkë. Vezë breshkë. Samar (guaskë) breshkë.

BRESHKËZ

1. Breshkë

2. nsekt i ngjashëm me morrin, me ngjyra të ndryshme, i mbuluar me një guaskë të hollë, të dylltë e pulla-pulla si guaska e breshkës, që ngjitet zakonisht në gjethe, në degë a nëpër fruta dhe ushqehet me lëngjet e tyre. Breshkëza e butë. Breshkëza dyllore. Breshkëza e bardhë. Breshkëza e kuqe (breshkëza e agrumeve). Breshkëza e zezë. Breshkëza e fikut. Breshkëza e ullirit.

BRESHKUJËSE

Breshkë që rron në ujë, breshkë uji.

BRETK

Mashkulli i bretkosës.

BRETKOSË

Kafshë e vogël pa bisht, me ngjyrë të murrme a të gjelbër, me këmbët e prapme të gjata, që ecën duke kërcyer dhe që mund të jetojë në ujë dhe në tokë. Bretkosë e gjelbër. Bretkosë bari. Zë bretkose. Tufë bretkosash. Këndojnë (kuakin) bretkosat.

BREVË

Gjarpër johelmues, i gjatë më se një metër, me kurrizin ngjyrëkafe të errët, që e mbyt gjahun duke iu mbështjellë rreth trupit e duke e shtrënguar fort.

BRICJAP

Larvë e madhe pa këmbë, me gjoks të gjerë e si trekëndësh dhe me bark konik, që bren drurin.

BRUÇ

Një lloj bubuzheli dy-tre centimetra i gjatë, me ngjyrë të murrme a të zezë, që dëmton pemët e drurët, sidomos hardhitë.

BRUFULL

I vogli i qefullit.

BRUMAÇ

Bruç.

BRUMBULL

Kandërr me ngjyrë të zezë a të murrme etj., me krahë të fortë e me brirthë të gjatë, që rron nëpër drurë, në pleh etj. Brumbull i vogël. Brumbulli i zi. Brumbulli i murrmë. Brumbulli i gjelbër. Brumbulli i butë. Brumbulli i egër. Brumbull maji. Brumbulli i miellit.

BRYTH

Urith.

BUALL

Kacadre.

BUBË

1. Vemje e rritur, para se të shndërrohet në flutur ose në

krimb, zakonisht e mbuluar me push, krimbalesh, krimb mëndafshi.

2. Rre, glistër. Bar bubash. Ka buba. Ngjyrë bube ngjyrë e verdheme.

3. Rrëshqanor që të ha (gjarpër, zhapi etj.).

4. Morr i vogël.

BUBUREZË

1. Mollëkuqe.

2. Xixëllonjë, bukurezë.

BUBURIZË

1. Mollëkuqe.

2. Morr i vogël bimësh e pemësh, zakonisht i gjelbër a me pika.

BUBURREC

1. Kandërr me krahë të fortë e me brirthë të gjatë, zakonisht me ngjyrë të zezë a të errët të ndritshme, që rron në plehra, në mure etj.; emër i përgjithshëm për disa kandrra të vogla pa krahë dhe që dëmtojnë bimët.

Buburreci i zi.

Buburreci i drithërave.

Buburreci i duhanit.

Buburreci i fasadës.

Buburreci i bizeles.

Buburreci i patates.

Buburreci i ullirit.

Buburreci i luleve

2. Mizë dheu; milingonë.

3. Bishtfultere.

BUBUZHEL

Brumbull që rri zakonisht në plehërishte, mbledh plehra topa-topa dhe i rrokullis në folenë e vet.

BUBUZHINGË

Vizhë.

BUÇ

Gjarpër, nepërkë.

BUF

Shpend grabitqar i natës, me kokë të madhe e të rrumbullakët, me sy të mëdhenj në ballë, me sqep të shkurtër e të kthyer, që rron ndër pyje e në gërmadha dhe që këndon

natën sikur vajton.

Bufi veshgjatë.

Bufi veshshkurtër.

Bufi polar.

Buf kënete.

BUKËL

Kafshë e vogël mishngrënëse e familjes së kunadhes, me trup të hollë e të shkathët, me qime të murrme pak si të kuqërreme sipër e të bardha në bark; nuselalë, bishtafurkë.

BUKUR

Pikëlore

BUKUREZË

Xixëllonjë.

BUKUROSH

Bishtatundës.

BULKTH

Kandërr si karkalec i vogël, me krahë të errët, që rron zakonisht në vrimat e dheut a të mureve të vjetra dhe që natën nxjerr një zë si të gjinkallës. Bulkth nate. Kënga e bulkthit.

BULLAR

Gjarpër johelmues, me trup të trashë e të gjatë rreth një metër, mjaft i ngathët në lëvizje, që ushqehet me kërmij, minj, zogj etj

BUQICË

Zog i vogël sa një trumcak, me ngjyrë të blertë si në të hirtë, që e ndërton çerdhen si të dallëndyshes nëpër guva e shpella.

BURBULEC

Krimb që rritet nën lëkurën e disa kafshëve ose në ujë të ndenjur.

BUSHTËR

1. Femra e qenit, buçe, shakë.

2. Dosëz

BUSHTËRZ

Dosëz

BUTAK

Tip kafshësh të vogla me trup të butë, pa skelet e të mbuluar me një cipë të përjargur, që kanë zakonisht një guaskë mbrojtëse dhe që rrojnë kryesisht në ujëra të kripura e të ëmbla; molusk. Butakë uji (deti). Butakë toke. Butakë me

(pa) guaskë.

BUZËKUQE

1. Tartabiqe.

2. Mollëkuqe.

BUZOÇ

Vijosh

BYR

Urith.

Fjalori i Zoologjise