Fjalori i Zoologjise - K

Fjalori i Zoologjise
K

KABISHT

Gërshërëz.

KACABU

Lloj buburreci, me ngjyrë të zezë, që jeton zakonisht nëpër shtëpi ose në vende ku hidhen mbeturina ushqimesh; furrtarja e zezë.

KACADRE

Kacabu i madh, me ngjyrë të gjelbër të errët, që e ka kokën të gjerë dhe me dy brirë të harkuar e të dhëmbëzuar nga brenda.

KACAGJEL

Milingonë e madhe me ngjyrë të kuqe të errët, kaposh.

KAÇAMILL

Lloj kërmilli, që jeton afër brigjeve të detit dhe që peshkatarët e përdorin zakonisht si karrem për të zënë peshk; kërmill uji, kërmill deti; kërmill.

KAÇUBAN

Çafkëlore.

KAÇUBET

Qift.

KAÇUL

1. Lafsha e gjelit.

2. Tufë pendësh që kanë disa zogj mbi kokë, kaçirubë. Zog (pulë) me kaçul.

3. Lauresha me kaçirubë, çafkëlore.

KAKËZOGËZ

1. Zvarranik i vogël si gjarpër, i padëmshëm, në ngjyrë të argjendtë, që ushqehet me krimba dhe del zakonisht pas shiut.

2. Bretkosë.

KALANDËR

1. Lloj laureshe, me shpinë të përhime, me nga një njollë të zezë në të dyja anët e gushës, që e bën çerdhen në tokë. Fole kalandre.

2. Insekt me ngjyrë të ndritshme, që shumëzohet shpejt dhe dëmton drithërat (grurin, orizin etj.). Kalandra e grurit. Kalandra e orizit. Preket nga kalandra.

KALË

Kafshë shtëpiake njëthundrake, e fortë dhe e shkathët, me trup të madh, të mbuluar me qime të buta e të shkurtra, me bisht të gjatë e me jele, që shërben për të hipur në të, për të mbartur diçka ose për të tërhequr karrocën etj.

KALI I DETIT

Peshk me turi të madh e të zgjatur, që ka flatra me thumba dhe gjendet në detin Adriatik, në Mesdhe etj.

KALI I QYQES

 Mjellbardhë.

KALË SHTRIGASH

Karkalec i madh me këmbë të gjata, që e ndryshon ngjyrën sipas mjedisit ku jeton.

KALLAMAR

Butak deti i ngjashëm me sepjen, por me trup më të hollë e të zgjatur, që ka brenda një petëz të fortë e të tejdukshme në trajtë pende.

KALLI

Krimbi i kallirit

KAMELEON

Zvarranik i vendeve të ngrohta, i ngjashëm me hardhjen, që ndërron ngjyrën e lëkurës në përshtatje me ngjyrën e mjedisit ku ndodhet.

KANARINË

Zog këngëtar sa trumcaku, me trup të bukur e të shkathët, me pupla në ngjyrë të verdhë të hapur, që mbahet në kafaz për zërin e tij të këndshëm.

KANDIL DETI

Kafshë deti me trup në trajtë kërpudhe e të bardhë si pelte, që lëshon një lëng djegës.

KANGUR

Gjitar barngrënës, që jeton në Australi, që i ka këmbët e prapme më të gjata se të përparmet dhe ecën me kërcime (femra e tij ka nën bark një trastë të gjerë, ku mban të vegjlit derisa të rriten e të ecin vetë). Trasta e kangurit.

KANUSHË

Lejlek.

KANJUSHË

Kanushë

KAPOSH

1. Këndes, gjel.

2. Kaposh i egër, gjel i egër.

3. Kaposh deti,  gjel deti.

4. Milingonë e madhe që e ka trupin në ngjyrë të kuqërreme, kacagjel.

KAPROLL

Gjitar dythundrak i familjes së drerëve, me qime të kuqërreme, me brirë të vegjël e të degëzuar dhe me këmbë të holla e të shkathëta; mashkulli i sorkadhes.

KAPROLLE

Femra e kaprollit, sorkadhe.

KARABULLAK

Shpend i madh uji, me pendë të zeza e të shndritshme, me qafë të gjatë e me një xhufkë të murrme në kokë, që jeton nëpër këneta ose gjatë bregdetit dhe ushqehet kryesisht me peshk. Karabullak i madh. Gjuetia e karabullakut. Zhytet (noton) si karabullak.

KARAVIDHE

Gaforre.

KARKALEC

1. Kandërr me trup të madh e me krahë zakonisht në ngjyrë si të gjelbër, me këmbë të gjata, që kërcen me shkathtësi e fluturon larg dhe që dëmton rëndë të lashtat. Karkalec i gjelbër. Karkalec i murrmë. Tufë (re) karkalecash.

2. Kafshë deti që i ngjet kësaj kandrre, që e ka trupin të mbuluar me luspa rrathë-rrathë në ngjyrë të gjakut dhe që ka mish të shijshëm. Karkaleca deti. Gjuaj karkaleca.

KARTHPULË

Drokth, fshikartë.

KARRABISHT

Gërshërëz.

KARREM

Krimb toke, glistër.

KASTOR

Gjitar i madh brejtës, me kokën si hinkë, me bisht të gjatë dhe me lëkurë të mbuluar me qime në ngjyrë të kuqërreme, që jeton në strofka të ndërtuara me degë e me baltë zakonisht buzë lumenjve; lëkurë e punuar e kësaj kafshe. Këpucë (pallto, çantë) kastori.

KASTRIQ

Gjarpër i madh, i gjatë deri në një metër e gjysmë, me kokë të shtypur, që ka mbi shpinë tri shirita me ngjyra të ndryshme; soval.

KATRAVESH

Kandërr e madhe fluturake, në ngjyrë të zezë, që ka katër antena të forta si brirë e që e bën folenë nëpër trungjet e kalbura ose në zgavra të drurëve.

KAVALL

Peshk kavall

KETËR

Gjitar brejtës me trup të vogël e të shkathët, të mbuluar me qime të murrme, me bisht të gjatë si të dhelprës e me këmbët e përparme më të shkurtra se ato të prapmet, që kërcen e ngjitet me shpejtësi nëpër drurë dhe ushqehet me lende, me arra etj.

KËLYSH DHEU

Dosëza.

KËMBËKUQ

1. Që i ka këmbët në ngjyrë të verdhë të errët ose si të kuqe (për kafshët).

2. Thëllëzë.

KËMBËNYJËTUAR

Grupi më i lartë i kandrrave dhe i kafshëve jokërbishtore, që trupin dhe gjymtyrët i kanë të ndarë në unaza të lëvizshme.

KËMBËSHUMËZ

Dyzetkëmbësh.

KËNDES

1. Shpend shtëpiak, me një lafshë të kuqe mbi kokë, me pendë në ngjyra të ndryshme dhe me bisht të kthyer, mashkulli i pulës, gjel.

2. Këndes i egër, gjel i egër.

KËPUSHË

1. Parazit i vogël, në trajtën e një merimange e me katër palë këmbë, që u ngjitet në lëkurë bagëtive, qenve etj., u thith gjakun dhe u shkakton sëmundje ngjitëse; rriqër.

2. Këpusha e zgjebes parazit shumë i vogël që shkakton sëmundjen e zgjebes.

3. Këpusha e hardhisë parazit shumë i vogël me ngjyrë të verdhë të errët e me dy njolla të kuqe në pjesën e përparme të anës shpinore, që dëmton gjethet e hardhisë.

KËRBISHTOR

Që ka shtyllë kurrizore; kurrizor, vertebror. Kafshë kërbishtore.

KËRMILL

Kafshë e vogël me trup të butë, pa skelet, të përjargur e zakonisht të mbuluar me një guaskë në trajtë spiraleje dhe me dy palë brirthë përpara, që jeton në toka me lagështirë, në pyje, vreshta, kopshte etj. dhe ushqehet me bar; kafshë e tillë pa guaskë, që jeton edhe në banesat përdhese me lagështirë a në ujë, ligavec.

Kërmill i zhveshur (lakuriq) kërmill pa guaskë, jargës.

Kërmill uji (deti) lloj kërmilli i madh e pa guaskë, që jeton në det.

Kërmilli i tokës (i vreshtave, i pyjeve, i kopshteve). Samari i kërmillit.

Mbledh kërmij. Mblidhet si kërmill.

KËRP

KËRP DHEU, Urith.

KËRPËZ

Zog i vogël këngëtar, që rron nëpër ara dhe ushqehet zakonisht me fara kërpi.

KËRTHINGËL

Piskë.

KËRRMI

Një lloj krimbi, që bren orenditë prej druri, dyert, dritaret etj. sidomos natën; krimbi i drurit.

KËSULER

Laureshë, çafkëlore.

KICIRIBË

Zog këngëtar, me trup të vogël, me pendë të murrme në kurriz dhe të bardha në bark, me një kaçirubë mbi kokë e me sqep të kthyer, që rron zakonisht nëpër ligatina.

KLLINZË

Zog me pendë të zeza në kurriz dhe me njolla të blerta në të verdha, me gushë e gjoks të bardhë, që rron zakonisht afër ujërave dhe e bën çerdhen nëpër gropa në tokë.

KOBËR

Gjarpër i madh me helm të fortë, me lara në qafë, që jeton në vende të nxehta; gjarpri me syze.

KOBISHT

Gërshërëz.

KOCË

Peshk deti me trup të gjerë e shpatuk, me një shenjë të verdhë si ar midis syve dhe me dhëmbë të fortë, që e ka mishin shumë të shijshëm.

KOJLIK

Kllinzë.

KOJRRILË

Krillë

KOKËDHËNË

Kryegjati, qefulli i vjeshtës.

KOKOSH

1. Këndes, gjel.

2. Milingonë e madhe në ngjyrë të kuqe të errët, kacagjel.

KOLIBËR

Shpend shumë i vogël, me pendë të bukura shumëngjyrëshe, që, kur fluturon, i lëviz krahët aq shpejt, sa nuk i duken (rron kryesisht në Amerikën e Jugut).

KORAL

Kafshë shumëqelizore të palëvizshme, që bëjnë pjesë në grupin e polipeve të fortë dhe që jetojnë së bashku në det ngjitur nëpër shkrepa.

KORAN

Peshk i llojit të troftës, me pika të kuqe në trup, që jeton në ujëra të ëmbla (në liqene, në lumenj malorë) dhe që e ka mishin zakonisht në ngjyrë trëndafili e shumë të shijshëm; Korani i Pogradecit. Korani i verës lloj korani me mish të majmë, që del zakonisht në verë.

KORB

1. Zog me trup të madh, me pendë të zeza ose si të përhime, me krahë të gjerë, që e bën folenë nëpër drurë zakonisht në vende të vetmuara dhe ushqehet me kërma. Pendët e korbit. Zogjtë e korbit. Krakëllima e korbave.

2. Peshk i llojit të qefullit, që jeton në ujëra të kripura, me trup të madh e të zgjatur në ngjyrë të errët dhe me kokë të zezë, që ka mish të majmë, të shijshëm e me pak hala.

3. Kafshë me qime krejt të zeza në trup (për qenin, dashin, cjapin, kaun etj.), korbec; korbash.

4. Korbi i bardhë, lloj sorre me kokë të përhime dhe me krahë e bisht të zi, gallof.

5. Korb sqep kuq, shpend që rron në male, me trup rreth një gjysmë metri të gjatë, me sqep të verdhë dhe me këmbë të kuqe.

6. Korb uji, shpend uji më i madh se karabullaku, që e përdorin peshkatarët për të gjuajtur qefullin.

KORCULLESHË

Cumri, qefulli i verës pasi ka lëshuar vezët.

KORROBACE

1. Gjuhëz; cironkë.

2. Peshk i vogël

KOSHËZ

Krimb i trashë, i cili u del gjatë dimrit nën lëkurë bagëtive të dobëta, sidomos lopëve e dhive.

KRAHATHADËR

Zog grabitqar si skifteri, me sqep të kthyer, me kthetra të forta dhe me krahë si thadër, që i përdor për të vrarë zogj më të vegjël, duke i goditur me forcë.

KRAHATHATË

Krahathadër.

KRAHËGJATË

Zog më i madh se harabeli, që këndon bukur dhe mund të qëndrojë pezull në ajër për një kohë të gjatë me krahë të hapur. Këndon krahëgjatë.

KRAP

Peshk i madh i ujërave të ëmbla, me trup të mbuluar me luspa në ngjyrë ari të errët dhe me katër fije si mustaqe të gjata në turi, që e ka mishin me mjaft hala. Krap i madh (i vogël). Krap gungaç. Kokë krapi. Tavë me krap.

KRAPULIQ

1. I vogli i krapit.

2. Peshk i familjes së krapit, që rron në ujëra të ëmbla, me trup të vogël e me një palë fije të gjata si mustaqe në nofullat e sipërme.

KREDHARAK

Shpend uji, me pjesën e sipërme të trupit në ngjyrë të murrme në të zezë dhe me gushën e barkun të bardhë, që ushqehet me peshq, të cilët i kap duke u kredhur në ujë.

KRI

Kandërr e vogël dhe e zezë që bren drurin e orenditë, krimbi i drurit.

KRIMB

1. Kafshë e vogël pa skelet, me trup të zgjatur, të rrumbullakët, unazor e të butë, pa këmbë, që zvarritet me gjithë trupin e tij dhe që rron në tokë, në pleh, nën gurë etj. Krimb i vogël (i hollë). Krimbi i dheut (i tokës). Krimb shiu.

2. 2. Larvë e disa insekteve, në trajtën e kësaj kafshe, që zhvillohet e dëmton bimët bujqësore; mizë. Krimbi i ullirit. Krimbi i mollës. Krimbi i pjeshkës. Krimbi i rrushit. Krimbi i misrit. Krimbi i kallirit (të grurit). Krimbi i pambukut (i boçeve të pambukut). Krimbi i duhanit. Krimbi i drurit kërrmia.

3. Parazit që jeton e zhvillohet në zorrët e fëmijëve ose në trupin e njeriut a të kafshës; rre, bubë. Krimbi i shtypur shiriti i derrit. Krimbat e zorrëve. Ka (nxjerr) krimba. Pi bar për krimba. Krimbat e rrumbullakët parazitë me trup të zgjatur e të rrumbullakët, të mbuluar me një lëkurë të fortë, të lëmuar e të pandarë në unaza.

KRIMBALESH

1. Krimb i vogël, i mbuluar me një push të hollë si lesh, që dëmton gjethet e pemëve; vemje.

2. Larva e disa insekteve.

KROKODIL

Rrëshqanor i madh, me trup deri gjashtë metra të gjatë e të mbuluar me një lëkurë të fortë, me kokë të shtypur, me gojë të madhe e me dhëmbë të fortë, që rron në ujërat e vendeve tropikale.

KRYEGJATË

Lloj qefulli me kokë të gjatë; qefulli i vjeshtës, kokëdhëni.

KRYEHOLLË

Kryegjati.

KRYEKUQ

Kryeartëz.

KRYEMADH

Peshk i vogël grabitqar, me kokë të madhe e me trup rreth një pëllëmbë të gjatë, me ngjyrë të murrme e me njolla të çelëta, që rron zakonisht afër brigjeve të detit.

KUBËL

Peshk me trup të gjatë rreth dy pëllëmbë, në ngjyrë hiri të errët, me njolla të zeza në të dy anët, që e ka mishin me shumë hala të holla dhe që rron në det e në ujëra të ëmbla, ku lëshon edhe vezët.

KUKUMJAÇKË

Kukuvajkë.

KUKUVAJKË

Zog grabitqar, me kokë të gjerë dhe pak si të shtypur, me sy të verdhë e të rrumbullakët, me sqep të thyer, më bisht të gjatë në ngjyrë hiri e me njolla të bardha, që del natën, ushqehet me zogj e me minj dhe këndon me një zë; sikur vajton. Zëri i kukuvajkës. Është si kukuvajkë është e shëmtuar (zakonisht për grat ).

KUMIHARK

Pilivesë.

KUMRI

Lloj pëllumbi me pendë e pupla në ngjyrë të kuqe të çelur, të përzier me të verdhë e të bardhë dhe me një njollë të harkuar pas qafës.

KUNADHE

Shqarth.

KUNEL

1. Lepur i butë. Kunel i bardhë.

2. Lepur i vogël, lepurush; pegun.

KUNUP

Mushkonjë.

KUQ

Krimbi i kuq.

Morri i kuq

Merimanga e kuqe.

Tenja e kuqe.

Misër i kuq.

KUQËL

1. Rosë e madhe kuqalashe.

2. Kafshë (lopë, dhi etj.) me qime të kuqe a si të kuqe.

KURRILLË

Zog shtegtar, me trup të madh e me pendë të përhime, me këmbë të gjata e me qafë të gjatë si të lejlekut dhe me sqep të shkurtër. Tufë kurrillash. Fluturojnë (shtegtojnë) kurrillat. 

Fjalori i Zoologjise