Fjalori gjuhesor G - GJ

Fjalori gjuhesor 

GEGËRISHTE

Dialekti gegë. Gegërishtja veriore (veriperëndimore, verilindore).

GEGIZËM

Fjalë, shprehje a trajte e veçantë e gegërishtes.

GOJOR

Që shqiptohet me gojë, që nuk shqiptohet me hundë. Zanore gojore.

GRAFI

1. Tërësia e shenjave të shkrimit që përdoren në një a në disa

gjuhë; tërësia e llojeve të shkronjave të dorës e të shtypit që

përdoren në një gjuhë; shkrimi. Grafia latine. Grafia e gjuhës

shqipe.

2. Lidhja që ka sistemi i shenjave të shkrimit me sistemin fonetik

të një gjuhe. Veçoritë e grafisë së shqipes.

GRAFIK

Që ka të bëjë me grafinë, që i përket grafisë, i grafisë. Sistemi

grafik. Shenjë grafike.

GRAFIKË

Grafi

GRAMATIKAN

Ai që merret me studime në fushën e gramatikës. Gramatikanët

shqiptarë.

GRAMATIKË

1. Tërësia e rregullave të ndryshimit të trajtave të fjalëve në një

gjuhë dhe të lidhjes së fjalëve në fjali. Gramatika dhe leksiku.

Gramatika e gjuhës shqipe. Rregullat e gramatikës. Studioj

(zotëroj, njoh) gramatikën e një gjuhe.

2. Degë e gjuhësisë që studion këtë tërësi rregullash (ndryshimin

e trajtave të fjalëve, ndërtimin e togfjalëshave e të fjalive) dhe që

përbëhet nga dy pjesë - nga morfologjia e sintaksa. Gramatika

shkencore (historike, krahasuese). Gramatikë normative

(përshkruese).

3. Lëndë mësimore që jep njohuritë e nevojshme të kësaj

shkence në shkollë; bised. teksti që përmban këto njohuri.

Gramatika e shkollave pedagogjike (e klasës së pestë). Libri i

gramatikës. Provimi i gramatikës. Bleu gramatikën. U botua një

gramatikë e re.

GRAMATIKISHT

Nga pikëpamja e gramatikës, sipas rregullave të gramatikës, me

mjetet e gramatikës, nga ana gramatikore. Është ndërtuar

gramatikisht drejt.

GRAMATIKOR

Që ka të bëjë me gramatikën e një gjuhe, që i përket gramatikës,

i gramatikës; që vështrohet e vlerësohet nga ana e gramatikës,

që është karakteristik për njësitë e për kategoritë e gramatikës.

Rregulla (norma, struktura) gramatikore. Njësi (kategori,

marrëdhënie, lidhje) gramatikore. Kuptimi gramatikor. Mjete

gramatikore. Studime gramatikore. Gabim gramatikor. Nga ana

(nga pikëpamja) gramatikore.

GRIMCË

Pjesëz. Grimcë pyetëse.

GRYKORE

Bashkëtingëllore grykore. Grykorja «g».

GJATË

Që zgjatet më tepër kur shqiptohet, që ka gjatësi më të

madhe në shqiptim; kund. i shkurtër. Zanore e gjatë. Rrokje e

gjatë. Diftong i gjatë.

GJATËSI

Zgjatja e një tingulli sipas numrit të dridhjeve të tij në një

njësi kohe; koha sa zgjat një tingull në të folur. Gjatësia e tingullit.

Gjatësia e zanores. Gjatësi absolute (relative).

GJERË

Që shqiptohet duke hapur gojën sa më shumë që të

jetë e mundshme dhe që është e zëshme në shkallën më të lartë

(për një zanore). Zanore e gjerë.

GJINI

Kategori leksiko-gramatikore në një varg gjuhësh, sipas

së cilës emrat dhe disa përemra ndahen në mashkullorë,

femërorë e asnjanës ose vetëm në mashkullorë e femërorë,

marrin trajta të ndryshme gjatë lakimit dhe kërkojnë përkim të

caktuar kur lidhen me fjalë të tjera; kategori gramatikore e

mbiemrave dhe e disa fjalëve të tjera, që shfaqet në përkimin e

tyre të domosdoshëm me emrat mashkullorë, femërorë ose

asnjanës, me të cilët lidhen. Gjinia gramatikore. Gjinia

mashkullore (femërore, asnjanëse). Gjinia e emrave. Përemër i

gjinisë mashkullorë. Trajtat e gjinisë femërore të mbiemrave (të

numërorëve rreshtorë). Përkim në gjini.

GJINOR

Që ka të bëjë me gjininë e emrave, të përemrave, të

mbiemrave e të disa fjalëve të tjera, i gjinisë. Mbaresë (trajtë)

gjinore.

GJINORE

Rasa gjinore: rasa e dytë e lakimit në gjuhën shqipe. Emër në

rasën gjinore. Gjinore e shquar (e pashquar). Gjinorja e njëjësit

(e shumësit). Nyja (mbaresa) e gjinores.

GJUHOR

Që shqiptohet me pjesëmarrjen e gjuhës (për tingujt).

Bashkëtingëllore gjuhore.

Tingull gjuhor.

GJYMTË

Që nuk i ka të gjitha trajtat (për pjesët e ligjëratës); që

nuk është e plotë, që i mungon një nga gjymtyrët kryesore (për

fjalitë). Folje e gjymtë. Fjali e gjymtë.

GJYMTYRË

Secila nga njësitë më të thjeshta të një të tëre, që mund të

ndahen veçan dhe që kanë marrëdhënie të caktuara midis tyre.

Gjymtyrët kryesore (e dyta). Gjymtyrët e fjalisë.

GJYMTYROR

Që shërben si gjymtyrë në fjali. Funksioni gjymtyror në fjalinë e varur.

GJYSMËNDIHMËS

Që luan rol ndihmës, por pa humbur plotësisht kuptimin leksikor

dhe mëvetësinë (për foljet, p.sh. mund, duhet, zë, nis, filloj etj. në

togje të tilla, si mund të bëjë, duhet të punoje, zuri të flasë etj.).

Folje gjysmëndihmëse.

GJYSMËZANORE

1. Tingull që mund të shqiptohet edhe si bashkëtingëllore, edhe

si zanore sipas vendit që ka në rrokje. Gjysmëzanorja «i».

2. Që mund të shqiptohet si gjysmëzanore. Tingull gjysmëzanor.

Fjalori gjuhesor