Fjalori i gjuhesise
Fjalori i gjuhesise
QËLLIMOR
Që lidh
një fjali të varur, e cila tregon qëllim, me një
fjali
drejtuese (për lidhëzat që, me qëllim që, në mënyrë që);
që
lidhet me lidhëza të tilla dhe tregon qëllimin e veprimit të
shprehur
në fjalinë drejtuese (për fjalitë). Lidhëz qëllimore (p.
sh.
Doli që të blejë disa libra). Fjali qëllimore (p.sh. Që të dish,
duhet
të mësosh).
QËNDRUESHËM
Tog i
qëndrueshëm, togfjalësh, gjymtyrët e të cilit kanë lidhje
të
ngushta kuptimore dhe që përdoret e riprodhohet i gatshëm në të folur.
QIELLZOR
Që
shqiptohet duke e mbështetur shpinën e gjuhës te
qiellza
e fortë (për bashkëtingëlloret). Bashkëtingëlloret
qiellzore
q, gj.
QIELLZORE
Tingull
që shqiptohet duke mbështetur shpinën e gjuhës te
qiellza
e fortë.
Qiellzorja
q.
RASË
Secila
nga trajtat e ndryshme që merr emri, mbiemri
ose
përemri gjatë lakimit, që shpreh një kuptim të caktuar
gramatikor
dhe që shërben për ta lidhur fjalën përkatëse me
gjymtyrët
e tjera të fjalisë; kategoria gramatikore që shprehet
me këto
trajta. Rasa emërore (gjinore, dhanore, kallëzore,
rrjedhore,
thirrore, vendore). Rasa parafjalore. Rasë e drejtë
(e
zhdrejtë). Rasat e emrit. E lakoi në të gjitha rasat.
RASOR
Që i
përket rasës, i rasës; që bëhet me anë të rasës. Trajta
rasore.
Mbaresa rasore. Përcaktim rasor.
RELATIV
Që
tregon cilësi a tipar në mënyrë të ndërmjetuar (për
mbiemrat
si i gurtë, i drunjtë etj.). Mbiemra relativë.
RENDOR
Numëror
rendor, numëror rreshtor.
ROMAN
Që e ka
prejardhjen nga latinishtja popullore dhe që është
vazhdimi
i saj; neolatin. Gjuhët romane italishtja, spanjishtja,
portugalishtja,
frëngjishtja, rumanishtja etj.
ROTACIZËM
Kalimi
i n-së në r në mes të dy zanoreve në fjalët e disa
gjuhëve
e në dialektet. Dukuria e rotacizmit.
RREGULLT
Që i
ndryshojnë trajtat sipas disa rregullave të
caktuara
pa përjashtime, që ndërtohet sipas një tipi të caktuar;
RRESHTOR
Që
tregon vendin e sendeve në një renditje të
vijueshme
gjatë numërimit. Numëror rreshtor.
RRETHANOR
Gjymtyrë
e dytë e fjalisë, që tregon rrethanat në të cilat kryhet
veprimi;
plotës rrethanor. Rrethanori i kohës (i vendit, i mënyrës...).
RRETHANOR
Që
tregon rrethanat në të cilat kryhet veprimi, që luan
rolin e
rrethanorit. Plotësi rrethanor. Fjali rrethanore.
Marrëdhënie
rrethanore. Ndajfolje rrethanore.
RRETHIM
Mjedisi
rrethues ose kushtet, në të cilat ndodhet dikush a
diçka.
Rrethimi i fjalës, konteksti i fjalës.
RRËGJUAR
Që mezi
shqiptohet, i dobësuar. Zanore e rrëgjuar.
Tingull
i rrëgjuar.
RRËNJË
Pjesa
kryesore e fjalës, që nuk mund të ndahet më tej
në
pjesë përbërëse, që bart e ruan kuptimin themelor dhe që
shërben
si bazë për të formuar fjalë të reja me anë
parashtesash,
prapashtesash etj. Rrënjë emërore (foljore).
Rrënjë
njërrokëshe (dyrrokëshe). Rrënja e përbashkët. Fjalë
të një
rrënjë. I gjej rrënjën fjalës.
RRËNJOR
1.
Rrënja e fjalës, temë rrënjore.
2. Që i
përket rrënjës së fjalës, i rrënjës. Pjesa rrënjore
e
fjalës. Rrokje (morfemë) rrënjore. Zanore
(bashkëtingëllore)
rrënjore.
3. Që
përbëhet vetëm nga rrënja (për fjalët); që i ka
fjalët
të përbëra vetëm nga rrënja, pa ndajshtesa (për disa
gjuhë).
Fjalë rrënjore. Gjuhë rrënjore.
RRJEDHIMOR
1. Që
lidh një fjali të varur, e cila tregon rrjedhim a pasojë, me
një
fjali drejtuese (për lidhëzat: aq sa, sa që, kështu që, sa etj.).
2. Që
lidhet me lidhëza të tilla dhe tregon rrjedhimin a pasojën
e një
veprimi (për fjalitë). Fjali rrjedhimore (p.sh. «Fliste me
zë aq
të ulët, sa mezi dëgjohej»).
RRJEDHORE
Rasa
rrjedhore. Rrjedhorja e shquar (e pashquar).
rasa e
gjashtë e lakimit në gjuhën shqipe.
Trajtat
e rrjedhores.
RROKJEFORMUES
Që
shërben për të formuar rrokje, që formon rrokje. Tingull
rrokjeformues.
Aftësi rrokjeformuese.
RROKJESOR
Që ka
lidhje me rrokjen, që i përket rrokjes, i rrokjes; që
mbështetet
te rrokja. Shkrim rrokjesor shkrim ku çdo rrokje
përfaqësohet
vetëm nga një shenjë. Varg rrokjesor varg që
matet
me numrin e rrokjeve (për ato gjuhë ku theksi bie
gjithmonë
në një rrokje të caktuar të çdo fjale). Theks
rrokjesor.
Fjalori i gjuhesise
No comments:
Post a Comment