Fjalori i historise
SANXHAK
Njësi administrative në kohën e Perandorisë
Osmane, me shtrirje tokësore të ndryshme sipas periudhave historike dhe me një
sanxhakbej a me një mytesarif në krye. Sanxhaku i Dibrës (i Beratit).
SANXHAKBEJ
Komandant ushtarak dhe qeveritar i një
sanxhaku.
SATRAPLAK
Stërplak.
SEKSION
Degë ose ndarje e veçantë e një
institucioni shtetëror, e një organizate shoqërore etj., që kryen detyra të
caktuara; zyrat e kësaj dege. Seksioni politik. organ i divizionit (më parë i
brigadave) në Ushtrinë Nacionalçlirimtare, që drejtonte e zhvillonte punën
politike dhe edukuese.
SENAT
1. Organi më i lartë i pushtetit shtetëror
në Romën e lashtë të skllavopronarëve; kuvend i lartë shtetëror në disa
republika të kohës së lashtë ose të mesjetës. Senati i Romës. Senati i Spartës.
Senati i Venedikut (i Raguzës).
2. Dhoma e lartë e parlamentit ose e
kongresit në disa
shtete me dy kuvende ligjvënëse, e përbërë
nga përfaqësues të zgjedhur në mënyrë jo të drejtpërdrejtë dhe kryesisht sipas
krahinave. Ndërtesa e senatit.
3. Organ i lartë qeveritar në Rusi para
revolucionit, që bënte punën e gjyqit të lartë dhe mbikëqyrte veprimtarinë e
organeve të tjera qeveritare.
SEPARATIZËM
Përpjekje për t'u shkëputur nga një tërësi
a bashkësi e organizuar politike, ekonomike etj.; rrymë dhe lëvizje e një grupi
popullsie me tipare kombëtare të veçanta për t`u shkëputur dhe për të fituar
vetëqeverisjen ose pavarësinë nga një shtet ose nga një federatë ku bën pjesë.
Separatizëm feudal. përpjekjet e feudalëve për të mos iu nënshtruar pushtetit
qendror të mbretit.
SERASQER
Kryekomandant në ushtrinë turke. Serasqeri
i Rumelisë (i Moresë). Serasqeri i taborëve ndëshkimorë.
SERDAR
Komandant i një reparti të madh në ushtrinë
turke në kohën e Perandorisë Osmane. Serdari i jeniçerëve. Serdarët e taborëve.
SKIT
Pjesëtar i fiseve shtegtare, që banonin në
brigjet veriore të Detit të Zi rreth shekullit të 7-të para erës së re e deri
në shekullin e 3-të të erës së re. Fiset e skitëve. Gjuha (zakonet) e skitëve.
SKLLAV
Njeri pa asnjë mjet prodhimi dhe pa asnjë
të drejtë, që ishte pronë e plotë e një pronari, i cili mund ta shiste e ta
blinte dhe mund të bënte ç'të donte me jetën e tij (në shoqërinë
skllavopronare).
SKLLAVËRI
1. Gjendja e atij që është skllav; të qenët
skllav. U çlirua nga skllavëria.
2. Rendi shoqëror që mbështetej në pronën e
skllevërve, skllavopronaria.
SKLLAVOPRONAR
Përfaqësuesi i klasës sunduese në sistemin
shoqëror që mbështetej në shfrytëzimin e punës së skllevërve; ai që zotëronte
skllevër, pronar skllevërish.
SOFIST
Emërtim i një grupi dijetarësh në Greqinë e
lashtë, mësues të filozofisë e të gojëtarisë, që dalloheshin për arsyetimet e
holla, të mbështetura në logjikën formale, por që më pas braktisën çdo parim
dhe përpiqeshin me mënyra të rreme të mbronin ose të rrëzonin njësoj si të
vërtetën e të drejtën, ashtu edhe të shtrembrën. Sofistët grekë të shekujve IV-V
para erës së re.
SOVJET
Këshilli i të dërguarve të punëtorëve, të
fshatarëve dhe të ushtarëve në Rusi gjatë dhe pas Revolucionit të Shkurtit
1917; organ i zgjedhur i pushtetit shtetëror në Bashkimin Sovjetik.
SPAHI
Feudal në Perandorinë Osmane, të cilit i
jepej një pronë (timar) dhe e drejta për të vjelë detyrimet nga bujqit, me
kusht që të shkonte në luftë si kalorës me një numër të caktuar ushtarësh.
SPAHILLËK
1. Shërbimi spahiut dhe të drejtat e tij;
sistemi i sundimit të spahinjve. E drejta e spahillëkut. Heqja e sistemit të
spahillëkut.
2. Të ardhurat që nxirrte spahiu duke u
marrë të dhjetën fshatarëve; e dhjeta dhe taksa të tjera që u merreshin me
detyrim fshatarëve nga bejlerët. U kërkonin spahillëkun. Bejlerëve iu prenë
spahillëqet.
3. Prona e tokës (timari), mbi të cilin
ushtronte të drejtat e tij një spahi. Të ardhurat nga një spahillëk.
SPARTAN
Banor i lirë i qytetit-shtet skllavopronar
të Spartës në Greqinë e lashtë, qytetarët e të cilit stërviteshin me disiplinë
të rreptë për të duruar kushte të vështira jetese. Luftërat e spartanëve kundër
athinasve. Jetë spartani. Qëndruan si spartanë.
STËRPLAK
Plak i dytë që thirrej nga pleqtë e caktuar
prej kanunit të malësive për t'i ndihmuar ata që të hetonin e të zgjidhnin një
çështje sipas së drejtës zakonore.
STRATEG
1. Ushtarak specialist në fushën e
strategjisë; komandant që drejton veprime të gjera luftarake të njësive të
mëdha ushtarake. Strateg ushtarak. Strateg i shquar.
2. Komandant epror me fuqi ushtarake dhe
civile (në Greqinë e lashtë dhe në Perandorinë Bizantine).
STREHORE
Mbulesë e gjerë prej thuprash, që e mbanin
përpara luftëtarët në kohët e vjetra për t'u mbrojtur nga shigjetat dhe nga
gurët në betejë.
SUNDIMTAR
Zyrtar i lartë, i plotfuqishëm, që
përfaqësonte pushtetin qendror në një krahinë; ai që kishte fuqinë në dorë në
një krahinë.
Fjalori i historise
No comments:
Post a Comment