Llojet e sendeve T

TAPË

1. Lëndë shumë e lehtë, që nxirret nga lëkura e disa

drurëve (sidomos nga një lloj lisi) dhe që përdoret për

shtupa, për shollë këpucësh, për rrjetat e peshkimit etj.;

një copë nga kjo lëndë.

2. Shtupë mbyllëse zakonisht për shishe, që bëhet nga

kjo lëndë ose prej druri, prej gome, prej plastike etj.

Tapë druri (llastiku). Tapa e shishes (e shtambës, e

bucelës). Nxjerrëse tapash. I hoqi (i vuri) tapën. Mbyll

me tapë. I ka dalë tapa.

3. Mjet shpëtimi nga mbytja, që zakonisht lidhet në mes

si brez dhe që përbëhet prej kësaj lënde ose prej një

lënde tjetër të lehtë. Tapë shpëtimi. I hodhi tapën.

Ngjeshi tapën në brez.

TELEFERIK

Mjet për mbartjen e udhëtarëve ose të lëndëve të

ndryshme nga një vend në një vend tjetër, zakonisht në

vise malore, që përbëhet nga një kabinë a mbartëse

tjetër e madhe, e cila lëviz në ajër me ndihmën e një

makaraje, e varur në një litar prej metali. Teleferik për

udhëtarë (për mallra). Hipi në teleferik.

Udhëtoi (u ngjit) me teleferik.

TRAP

Mjet i thjeshtë lundrimi, i ndërtuar zakonisht me trungje

të lehtë ose me dy lundra të vogla, mbi të cilat

mbërthehen dërrasa që formojnë një shesh të gjerë;

trung druri ose disa dërrasa të lidhura bashkë, me të

cilat kalohet një lumë, një liqen etj. Trap i madh. Nget

trapin. E kaloi lumin me trap. I ngarkoi në trap.

TREN

Mjet udhëtimi e transporti, që përbëhet nga një

lokomotivë e nga disa vagonë dhe që ecën mbi binarë

të hekurt. Tren elektrik. Tren veror. Tren ndërkombëtar.

Tren i blinduar. Tren i posaçëm. Treni i mbrëmjes. Tren

udhëtarësh (mallrash). Fishkëllima e trenit. Lëvizja e

trenave. Stacioni i trenit. Hipi në tren. Udhëtojnë me

tren. Zbriti nga treni.

TRIÇIKËL

Motoçikletë ose mjet tjetër me tri rrota. Hipi në triçikël.

Mbart me triçikël.

TAST

Pllakë e vogël në trajta të ndryshme në një

aparat, në një pajisje etj., e cila, kur e shtypim, vë në

punë këtë aparat a një pjesë të tij; doreza me kokë në

aparatin mors, që e rrahim për të dhënë shenjat e

alfabetit në telegrafi. Tastet e makinës së shkrimit.

TELEFON

Lloj i ndërlidhjes me tel e me rrymë elektrike, që bëhet

ndërmjet dy njerëzve, të cilët ndodhen larg njëri-tjetrit;

aparat i posaçëm me numra dhe me një dorezë, që

shërben për të vendosur lidhjen, për të folur dhe për të

dëgjuar; aparati dhe pajisjet e tjera që shërbejnë për

këtë lloj ndërlidhjeje. Telefon automatik.

TELEVIZOR

Aparat i posaçëm që ka ekran e punon me rrymë

elektrike e me antenë, që ka edhe pajisjet e radios për

zërin dhe që shërben për të dhënë pamje e figura të

ndryshme. Televizor bardhezi (me ngjyra). Televizor

me gjysmë-përçues. Ekrani i televizorit. Antena

(llambat) e televizorit.

TENSION

Aparat për matjen e tensionit.

TRANSFORMATOR

Aparat që shërben për të ngritur a për të ulur tensionin

e rrymës elektrike ose për ta matur atë. Transformator

rritës (zbritës). Transformator matës.

TREFAZOR

Që ka tri faza, që punon me tri faza ose që është bërë

për rrymë me tri faza; që vjen me tri faza. Aparat

trefazor. Transformator trefazor.

TYMTHITHËS

Aparat që thith tymin e pluhurat.

TAPËNXJERRËSE

Përdorëse me një turjelë të vogël, që shërben për të

nxjerrë tapat e shisheve.

TEZGË

1. Tryezë e veçantë, e gjatë dhe e hapur përpara, që

vendoset brenda ose jashtë dyqanit dhe mbi të cilën

vihen mallrat që shiten; pjesë e hapur e karrocës së

dorës për të shitur plaçka a ëmbëlsira. Shiste me tezgë.

Doli me tezgë. Vuri mallrat në tezgë. E kishte mbushur

tezgën plot.

2. Përdorëse e përbërë prej disa dërrasash të

mbërthyera në dy drunj, që mbahet nga dy veta për të

mbartur dhe, pleh, gurë, gëlqere a sende të tjera në

largësi jo të mëdha. Tezgë e madhe (e vogël, e lehtë, e

rëndë). Mbushi (zbrazi) tezgën.

TAKËM

Tërësia e sendeve, e pajisjeve etj. që shërbejnë për

të njëjtën gjë pajisje prej disa sendesh që përdoren për

një punë. Takëm i pasur (i vyer). Takëm shkrimi.

Takëmi i rrojës. Takëmi i kafesë (i çajit). Takëmi i kalit

pajimet e kalit (shala, freri, yzengjitë etj.). Takëmet e

ngrënies. Një takëm filxhanë (gota). Takëmi i shtëpisë

mobiliet e shtëpisë.

TAST

Pllakë e vogël në trajta të ndryshme në një

aparat, në një pajisje etj., e cila, kur e shtypim, vë në

punë këtë aparat a një pjesë të tij; doreza me kokë në

aparatin mors, që e rrahim për të dhënë shenjat e

alfabetit në telegrafi. Tastet e makinës së shkrimit. U

bie tasteve. Shtyp tastin.

TORNO

Makinë e ndërlikuar, me pajisje të nevojshme për prerje,

për gdhendje, për shpime etj:, që përdoret për të bërë

pjesë këmbimi e punime të tjera me faqe zakonisht të

rrumbullakëta nga copë prej metali, prej druri a prej një

lënde tjetër. Torno vertikale (horizontale). Torno

paralele. Torno për punime druri. Thika e tornos.

Reparti i tornos. Punon në torno.

TRANSISTOR

1. Pajisje elektronike me përmasa të vogla,

që përbëhet nga tri pjesë gjysmëpërçuese dhe që

përdoret për të përforcuar rrymën elektrike, për të

përftuar lëkundje elektrike dhe për qëllime të tjera.

Aparat me transistorë.

2. Radio e vogël me disa pajisje elektronike të

tilla, që punon me bateri dhe që mund të mbahet me

vete. Transistor xhepi.

TREKËMBËSH

Mbajtëse e përbërë nga tri këmbëza të hapura anash

e të mbërthyera sipër në një vend, që shërben për të

mbështetur në të një armë, një pajisje a diçka tjetër.

Trekëmbëshi i mitralozit. Trekëmbëshi i aparatit

fotografik.

TUB

Gyp prej metali, prej çimentoje, prej qelqi etj. i hapur

nga të dyja anët e me gjerësi të ndryshme, nëpër të cilin

kalojnë lëngjet, gazrat, avujt etj.; pajisje mjetesh e

aparatesh të ndryshme, që kanë trajtë të tillë. Tub i

thjeshtë. Tub tharës (thithës). Tub bashkues (ndarës).

Tub elektronik. Tub çimentoje (çeliku, eterniti, gize,

gome, teneqeje, xhami). Tub uji (ajri). Tub shkarkimi.

Tuba shpimi. Tuba nafte. Tuba sobe. Tubat e

ujësjellësit. Tub i teleskopit. Tubi i shikimit pjesa

kryesore e mikroskopit, e cila ka trajtën e një gypi.

Reparti i tubave. Ngjit (bashkoj) tubat.

TAKUES

Vegël, me anën e së cilës bëhet takimi i dy a më shumë

pjesëve të një makine, të një pajisjeje etj. për t'i vënë në

punë ato; çelës. Takuesi i kontrollit. Susta e takuesit.

TAMBUR

Vegël a pjesë makinash të ndryshme, në trajtë

të një cilindri dhe brenda zakonisht e zbrazët, që kryen

një punë të caktuar.

TELESKOP

Vegël e posaçme, me thjerrëza të mëdha e me pasqyra,

që zmadhon shumë dhe që shërben për të këqyrur

trupat qiellorë e për të bërë vëzhgime të ndryshme

astronomike. Teleskop me pasqyrë. Shihet me teleskop.

TEODOLIT

Vegël e posaçme, e pajisur me dylbi, që përdoret në

gjeodezi, në astronomi, në artileri dhe në aviacion për të

matur këndet. Mat me teodolit.

TERMOMETËR

Vegël, që përbëhet nga një fushë e shkallëzuar dhe nga

një gyp i hollë qelqi me një fole në fund të mbushur me

zhivë ose me një lëng tjetër dhe që shërben për të

matur temperaturën. Termometër mjekësor.

Termometër me zhivë (me alkool).

TEZGJAH

Vegël prej druri ose makinë e posaçme me pajisjet e

nevojshme që përdoret për të endur pëlhurë, stof,

qilima etj.; vegjë, avlëmend. Tezgjah druri. Krehri i

tezgjahut. Reparti i tezgjahëve. Punëtorja e tezgjahut.

Pëlhurë tezgjahu. Punon me gjashtëmbëdhjetë tezgjahë.

TËRHEQËS

Vegël, pajisja a pjesë e një makinë, që shërben

për të tërhequr diçka. Tërheqësi i makarasë.

TOKMAK

1. Vegël e madhe, që përbëhet prej një cope trungu të

rëndë e prej drurësh të mbërthyer paralel në dy anët e

tij dhe që përdoret për të thyer plisa në arë, për të

ngjeshur dheun etj. Koka e tokmakut. Shtypin (rrahin,

sheshojnë) tokën me tokmak.

2. Çekan i madh hekuri që përdoret për të thyer gurë;

çekan i madh prej druri, që përdoret për t'i rënë pykës

kur çajmë dru, për të thyer plisa etj.; vare. Thyejnë

gurët me tokmak.

3. Dru i rëndë, i rrumbullakët dhe i gdhendur, me të cilin

qeleshepunuesi i bie dredhës së harkut kur lënuret

leshi. E rreh me tokmak.

4. Çekan i madh druri që përdor samarpunuesi maj.

5. Dorëz a goditëse e metaltë, e vendosur në derë, që

shërben për të trokitur.

Trokiti me tokmak. I ra tokmakut.

6. Kupac për të shtypur hudhra, arra etj. I shtypi në

tokmak.

TREDHËS

Vegël druri në trajtë bige ose shul me një lak, që

përdoret për të tredhur demat, deshtë e cjeptë. I vuri

tredhësin.

TREGUES

Vegël, aparat etj., që tregon diçka; shigjetë e

lëvizshme zakonisht mbi një fushë të shkallëzuar, që mat

një forcë, në sasi etj. ose që tregon drejtimin e një

lëvizjeje. Treguesi i drejtimit. Treguesi i vajit (i

karburantit). Treguesi i shtypjes (i trysnisë). Treguesi i

shpejtësisë.

TROKASHKË

Vegël druri në mullinjtë e ujit a në mokra, që fërkohet

pas gurit të blojës, tund lugun dhe rrëzon ca nga ca

kokrrat e drithit nga lugu në gurët; çakalle. Trokashka e

mullirit. Zhurma e trokashkave.

TROKULL

Vegël e thjeshtë për të shtrydhur ullinjtë dhe për të

nxjerrë vajin; mulli vaji.

Më parë ullinjtë i shtrydhnin me trokull.

TRUNG

Vegël a mjet që ka trajtën e një gypi të drejtë ose

të një boshti.

TURJELË

1. Vegël për të hapur vrima në dru e në metale e në

sende të tjera të forta, që përbëhet nga një shufër

çeliku, zakonisht e përdredhur rreth vetes, me vjaska të

thella e me majë të mprehtë dhe që rrotullohet me anë

të një doreze ose me makinë. Turjelë e madhe. Turjelë

dore. Turjelë druri (hekuri). Turjela e sondës. Makinë

me turjelë. Shpoj (hap) vrima me turjelë. Iu ngul si

turjelë.

2. Vegël dore e vogël, që përbëhet nga një tel i

spërdredhur ose nga një shufër metali me vjaska e nga

një dorezë dhe që përdoret për të nxjerrë tapat e

shisheve; nxjerrëse tapash. E nxori tapën me turjelë.

TYMËSE

Vegël për të bërë tym, që ka një si gjyryk, prej lëkure

dhe që e përdorin bletërritësit për të larguar bletët nga

zgjoi. Gryka të tymëses. I nxjerrin bletët me tymëse.

TABAKA

Enë e sheshtë, e nderë si sini, në trajta të ndryshme,

zakonisht me mbajtëse a me doreza në dy anët, që

përdoret për t'u nxjerrë miqve kafe, pije etj.

TAKETUKE

Enë e vogël në trajta të ndryshme, që shërben për të

lënë në të bishtat e cigareve dhe për të shkundur hirin e

duhanit. Taketuke duhani. Taketuke qelqi (balte,

metali, porcelani). Zbraz (pastroj) taketuken. Shuaj

cigaren në taketuke. Shkund hirin në taketuke.

TAS

Enë e thellë dhe e rrumbullakët, në madhësi të

ndryshme, prej balte, prej metali etj., që përdoret për

gjellë, për bulmet ose për ushqime të tjera; sasia sa nxë

një enë e tillë.

TAVË

Tepsi metali a balte, zakonisht e rrumbullakët dhe e

thellë, që përdoret për të pjekur mish a gjellë tjetër në

furrë; gjella që piqet në këtë enë;

TEMJANICË

Enë e metaltë në trajtë të një kupe, me tre zinxhirë të

hollë të bashkuar sipër në një dorëz, që shërben për të

djegur temjanin në kishë (në vendet ku vepron kisha e

krishterë).

TENXHERE

Enë prej metali si kusi me kapak, që shërben për të zier

gjellë, për të ngrohur e për të valuar ujë e lëngje të

tjera; gjella a diçka tjetër që është në këtë enë; gjellë,

ujë, qumësht etj. sa nxë kjo enë.

TEPSI

Enë e madhe bakri ose alumini, e rrumbullakët dhe e

sheshtë, me buzë të ngritura katër pesë gisht, që

shërben për të pjekur në furrë a në saç bukë, mish e

gatesa të tjera; gatesa e pjekur në këtë enë

TERMOS

Enë e posaçme me dy shtresa me hapësirë pa ajër në

mes, që shërben për të ruajtur për një kohë të gjatë ujë,

lëngje a ushqime në atë temperaturë, në të cilën i

shtiem në të.

TERPLOTE

Lopatë e gjerë prej druri, që përdoret zakonisht për të

hedhur drithin në erë, kur duam ta pastrojmë; lopatë e

vogël, e lugët, që përdoret për të marrë nga thesi a nga

një enë tjetër sheqerin, miellin, orizin, kripën etj.

TIGAN

Enë e metaltë, e rrumbullakët, me fund të sheshtë, me

buzë të ngritura dhe me një bisht të gjatë, që përdoret

për të skuqur vajin a gjalpin, qepën, mishin, vezët etj.

TREÇEREKËSHE

Enë që nxë tri të katërtat e një mase (të okës, të litrit etj.).

TUNDËS

Enë druri e gjatë dhe e ngushtë, me fund pak më të

gjerë se gryka, në të cilën rrahin qumështin ose kosin

për të nxjerrë gjalpin; dybek; shkop i gjatë prej druri me

një rrotëz në fund, me të cilin rrahin qumështin a kosin

në këtë enë, filiç.

TELETAJP

Aparat telegrafik, që i shtyp shkronjat me makinë

shkrimi të tipit me tastierë; lloj ndërlidhjeje e vendosur

me aparate të tilla. Punëtorët e teletajpit. Jep (lidhet)

me teletajp.

TELËZUES

Që telëzon, që shërben për të bërë telëzimin. Makinë

telëzuese.

TJERRËSE

Që shërben për të tjerrë; që tjerr. Makinë tjerrëse.

TORNO

Makinë e ndërlikuar, me pajisje të nevojshme për prerje,

për gdhendje, për shpime etj:, që përdoret për të bërë

pjesë këmbimi e punime të tjera me faqe zakonisht të

rrumbullakëta nga copë prej metali, prej druri a prej një

lënde tjetër. Torno vertikale (horizontale). Torno

paralele. Torno për punime druri. Thika e tornos.

TRAKTOR

Makinë e rëndë bujqësore, me zinxhirë ose me rrota të

mëdha, me një a me disa plugje, që përdoret për të

punuar tokën, për të hapur vija të thella në ara, për të

tërhequr makina të tjera bujqësore etj. Traktor i vogël (i

madh). Traktori i parë shqiptar. Zinxhirët e traktorit.

Zhurma e traktorit. Gumëzhin traktori. E punojnë tokën

me traktor. Shkul rrënjët me traktor.